بیست سال بحران فراگیر در راه است

ماتیاس هورکس، آینده‌پژوه سرشناس آلمانی، در جدیدترین اظهار نظر خود، “بحران‌های درهم‌تنیده کنونی” در جهان را مرحله‌ای گذرا از بلاتکلیفی بشر توصیف کرد که به باور او ممکن است “۱۰ یا حتی ۲۰ سال طول بکشد”. ماتیاس هورکس، آینده‌پژوه سرشناس آلمانی یکی از محققان برجسته آینده‌پژوهی در جامعه آلمان و محافل اجتماعی و اقتصادی اروپا محسوب می‌شود. بسیاری از تحلیل‌های او درباره وقایع و تحولات آینده جهان به واقعیت پیوسته‌‌ است. هورکس در انستیتو تحقیقات آینده پس از همه‌گیری جهانی کرونا با انتشار کتابی به نام “دنیای پس از کرونا” دیدگاه‌های درخور توجهی در خصوص تحولات آینده جامعه بشری مطرح کرده بود.

او در زمان شیوع کرونا، شرایط پاندمی را “بحرانی عمیق” توصیف کرده بود که بشر در بزنگاه آن گرفتار شده است و گفته بود: «این روزها اغلب از من می‌پرسند که دوره کرونا چه زمانی به پایان می‌رسد و چه زمانی ما به شرایط عادی باز خواهیم گشت؟ من می‌گویم هرگز. بعضی از مقاطع در تاریخ وجود دارند که مسیر آینده را عوض می‌کنند.»

او اینک و در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است که یک دوران طولانی از “بلاتکلیفی” برای جهان در پیش است. هورکس در عین حال، با اشاره به این که “اقتدارگرایی” شکست خواهد خورد نسبت به آینده تحولات بشر ابراز “خوش‌بینی” کرده و آن را فرصتی برای پیشبرد یک “پروژه مشترک بشریت” توصیف کرده است.

هورکس ۶۸ ساله در ارزیابی خود، “بحران‌های درهم تنیده کنونی” را “بحران فراگیر” نامیده و اضافه کرده که چنین بحران‌های فراگیری، در دوره‌های گذار این‌چنینی، معمول و رایج‌اند و وضعیت‌های نرمال پیشین هر ۵۰ تا ۱۰۰ سال، دچار فروپاشی می‌شوند و عصری شروع می‌شوند که در آغاز، بلاتکلیف و نامطمئن به نظر می‌رسد.

به گفته هورکس اینگونه دوران بلاتکلیفی ممکن است بین “۱۰ یا حتی ۲۰ سال طول بکشد”. اما به هر میزان که جامعه در یافتن راه‌حل‌ها بیشتر مشارکت کند، این دوران سریع‌تر پایان خواهد یافت.

او که در ماه‌های گذشته به همراه سایر پژوهشگران، اندیشکده‌ای با نام “پروژه آینده” را در فرانکفورت تاسیس کرده است تلاش می‌کند فرایندهای تحولی آینده بشر را مورد بررسی قرار دهد.

به گفته هورکس، حمله روسیه به اوکراین، جامعه را از “یک توهم چند دهه‌ای مبنی بر این که جهان مدام صلح‌آمیزتر و متحدتر خواهد شد، بیدار کرده است”.

به گفته او، اینک ما در “شوک عصر تحول” به سر می‌بریم و می‌بینیم که جهانی‌شدن به شکلی که ما باور داشتیم کار نمی‌کند.

او می‌افزاید اما چنین شوک‌هایی می‌توانند خاصیت درمانی هم داشته باشند.  چرا که به ما نشان می‌دهند “چه چیزی ارزش جنگیدن دارد و برای چه ارزش‌هایی باید ایستادگی کرد.”

بحران فراگیر، نظم نوین جهانی و تغییر دنیای کسب و کار

به باور هورکس، مساله در نهایت بر سر ایجاد یک نظم نوین جهانی است. او با اشاره به گسترش اقتدارگرایی و پوپولیسم در جهان، با اشاره به جنگ اوکراین می‌گوید که “دوران بحران می‌تواند وحدت‌های شگفت‌انگیزی ایجاد کند.” از همین رو او احتمال شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ را “بسیار محتمل” ارزیابی می‌کند.

هورکس همچنین پایان تدریجی مدل صنعتی در جهان را پیش‌بینی می‌کند و می‌گوید “این تغییر اغلب از سوی جوان‌ترها پیش برده خواهد شد.” به گفته او، تعداد افرادی که به دنبال انعطاف‌پذیری و تعادل میان زندگی کاری و شخصی هستند مدام بیشتر خواهد شد و  “در ۲۰ سال آینده، قراردادهای کاری معمول احتمالا در اقلیت خواهند بود.”

دوری از مصرف زغال‌سنگ، نفت و گاز می‌تواند کشورهای جهان را حول “یک پروژه مشترک بشریت” متحد کند. به گفته او در این دوره، انرژی خورشیدی در سراسر جهان شکوفا می‌شود و کشورهای بیشتری به طور جدی به اهداف اقلیمی متعهد خواهند شد.

هورکس در عین حال نگرانی عمیق خود را نسبت به گرایش جامعه به سمت یک حالت ذهنی ناامیدی و بدبینی شدید ابراز می‌کند و می‌گوید این “بزرگ‌ترین خطری” است که او برای آینده متصور می‌شود.

دویچه وله فارسی