فرصتی کمیاب برای حل پرونده هسته ای

ریچارد نفیو و آرین طباطبایی دوکارشناس مسایل ایران که در نهادهای امنیتی آمریکا فعالیت دارند در نوشته‌ای مشترک در باره ایران یاد آورشده‌اند دونالد ترامپ فرصت اندکی برای حل مساله هسته‌ای ایران را دارد و خواستار همکاری همه جانبه کشورها برای حل این مساله شده‌اند. این کارشناس نوشته‌اند همیشه هدف این بوده است که امسال سال مهمی برای برنامهٔ هسته‌ای ایران باشد. ده سال پس از انعقاد توافق هسته‌ای ایران (که به‌طور رسمی «برنامه جامع اقدام مشترک» نامیده می‌شود)، قرار بود مرحله فراغت مسئلهٔ هسته‌ای ایران با پایان محدودیت‌ها و تحریم‌های عمدهٔ هسته‌ای رقم بخورد. اما توافق هسته‌ای آن ده سال را به عنوان دهه‌ای می‌دید که برنامهٔ هسته‌ای ایران به شدت محدود شده و تلاش‌های تحقیق و توسعهٔ آن مهار گشته و توانایی گسترش زیرساخت‌های هسته‌ای تهران از بین برود. به گزارش سرویس بین‌الملل انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: تهران در موقعیتی تضعیف شده قرار دارد، چرا که به‌طور فاجعه‌باری پیامد‌های بلندمدت حملهٔ حماس در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و پاسخ بعدی از سوی اسرائیل را دست کم گرفته است. اما حتی یک جمهوری اسلامی تضعیف‌شده نیز می‌تواند به منافع آمریکا آسیب برساند و باعث شود این کشور مجبور شود منابع قابل توجهی را برای مدیریت بحران دیگری در منطقه اختصاص دهد.

در حالی که تمرکز اخیر بر روی ایران عمدتاً بر فعالیت‌های منطقه‌ای آن بوده و توجه به مسئلهٔ هسته‌ای را کمرنگ کرده است، اما به لحاظ تاریخی شرایط برعکس بوده است — و دیر یا زود مشکل هسته‌ای دوباره به سرخط اخبار باز خواهد گشت. دولت ترامپ اکنون فرصت و تعهدی برای برقراری توازنی مجدد دارد، یعنی همزمان مسئلهٔ هسته‌ای را مدیریت کند و فضای لازم برای بازسازی شبکهٔ نیابتی‌ای که نیرو‌های آمریکا و همپیمانانش را هدف قرار داده و گزینه‌های آن‌ها را طی ده سال گذشته محدود کرده بود، را از ایران بگیرد. اسرائیل نشان داده که امکان پذیرش ریسک‌های بیشتر در پاسخ به تحریک‌ها و حملات ایران وجود دارد. ایالات متحده نیز باید به همین منوال عمل کند — و از کل ابزار‌هایی که در اختیار دارد استفاده نماید تا از تبدیل برنامهٔ هسته‌ای ایران به یک سلاح جلوگیری نماید، از بازسازماندهی نیرو‌های متحد ایران جلوگیری کند و از فروغلطیدن بیشتر منطقه به سمت هرج و مرج جلوگیری نماید. از سوی دیگر، اعمال فشار از طریق تحریم‌ها مستلزم گفت‌و‌گو‌های جدی با چین دربارهٔ خرید نفت ایران و همکاری آن‌ها در کاهش خرید نفت یا محدود کردن دسترسی ایران به درآمد حاصل از آن خواهد بود. چین به‌صورت رایگان چنین اقدامی انجام نخواهد داد و سایر ابتکارات ترامپ، مانند تعرفه‌های احتمالی برای واردات کالا‌های چینی، نیز باعث می‌شود پکن نسبت به همکاری مردد شود. با این حال، اگر ترامپ در خصوص توافق با ایران جدی باشد، دستیابی به تفاهم اولیه با چین امری حیاتی است. یکی از راه‌های تشویق چین برای همراهی، تاکید بر طبیعت ناپایدار عرضه‌های انرژی از خاورمیانه در صورت ادامهٔ برنامهٔ هسته‌ای بدون محدودیت ایران است. ایالات متحده می‌تواند این موضوع را با افزایش تهدید نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران از طریق تعهد صریح به گسترش دامنه اهداف به سایر دارایی‌های حکومت، به‌خصوص زیرساخت‌های نفتی شکل دهد. چین به خوبی درک خواهد کرد که حمله به زیرساخت‌های نفتی ایران می‌تواند باعث حملات ایران به سایر کشور‌ها شده و منجر به تهدید تامین نفت آن کشور شود. این ریسک، به همراه فشار‌های اقتصادی، می‌تواند چین را تشویق به همکاری نماید. در وضعیت کنونی منطقه، ایالات متحده موقعیت مناسبی برای بهره‌برداری از فرصت‌ها جهت محدود کردن نفوذ ایران در خاورمیانه پس از سال‌ها افزایش حضور ایران و تضعیف توانایی‌های نیرو‌های متحد این کشور که سال‌ها نیرو‌های آمریکا را هدف قرار داده‌اند، دارد. این گروه‌ها دیگر امکانات کافی برای وارد کردن خسارات گسترده به همپیمانان و شرکای ما در اسرائیل و سایر نقاط را ندارند و اقداماتشان آن‌ها را مستقیماً در معرض خطر قرار داده است.

این شکست به نفع نیرو‌های آمریکا و شرکای منطقه‌ای محسوب می‌شود. اما مطمئناً جمهوری اسلامی به بازسازی شبکهٔ متحدان خود که بزرگ‌ترین دارایی راهبردی این کشور است، روی خواهد آورد. در میان‌مدت، ایالات متحده باید آمادهٔ استفاده از تمام ابزار‌های موجود، از جمله نیروی نظامی، برای مقابله با متحدان ایران و به‌ویژه جلوگیری از تسلیح مجدد آن‌ها باشد. در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، احتمال ادامهٔ حملات نیرو‌های همپیمان ایران، مانند حملات به ناوگان حمل و نقل دریایی در دریای سرخ به وسیلهٔ از جانب حوثی‌ها بسیار محتمل است.

ایالات متحده باید به‌وضوح به ایران اطلاع دهد که این اقدامات غیرقابل قبول است و ارسال موشک‌ها و مولفه‌های مربوط به آن، ایران را مسئول چنین تهدیدی برای عبور امن و مطمئن از این مسیر آبی حیاتی می‌سازد. ماموریت‌های مداخله‌ای و همچنین حملات هدفمند علیه مواضع حوثی‌ها و دیگر نیرو‌های نیابتی باید به صراحت مطرح شود.