مقاومت قاطع چین در برابر فشارهای آمریکا برای توقف واردات نفت از ایران و روسیه

در حالی که مذاکرات تجاری میان آمریکا و چین در استکهلم برای رسیدن به توافقی در زمینه تعرفه‌ها ادامه دارد، اختلاف بر سر یکی از حساس‌ترین مسائل همچنان پابرجاست: درخواست واشنگتن از پکن برای قطع واردات نفت از ایران و روسیه.

وزارت خارجه چین پس از دو روز گفت‌وگوهای تجاری، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس تأکید کرد: «چین همواره تأمین انرژی خود را بر اساس منافع ملی‌اش تضمین خواهد کرد. فشار و اجبار هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت. چین قاطعانه از حاکمیت، امنیت و منافع توسعه‌ای خود دفاع خواهد کرد.»

به گزارش آسوشیتدپرس؛ این موضع‌گیری صریح در حالی صورت می‌گیرد که هر دو کشور در تلاش‌اند فضای مثبتی برای دستیابی به توافق تجاری و ثبات روابط اقتصادی ایجاد کنند. اما مخالفت سرسختانه چین در برابر خواسته واشنگتن نشان‌دهنده اطمینان پکن به موقعیت خود در برابر دولت ترامپ و پیوند مسأله تجارت با سیاست‌های انرژی و خارجی‌اش است.

اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، پس از مذاکرات گفت مقامات چینی «حاکمیت خود را بسیار جدی می‌گیرند» و به همین دلیل ترجیح می‌دهند به‌جای توقف خرید نفت، «تعرفه ۱۰۰ درصدی را بپردازند».

او افزود گرچه چینی‌ها «مذاکره‌کنندگان سختی» هستند، اما این مقاومت مانع پیشرفت مذاکرات نشده است. بسنت در گفت‌وگو با CNBC اظهار داشت: «به باور من، زمینه برای توافق وجود دارد.»

با این حال، برخی تحلیلگران از جمله گابریل وایلدو، مدیر شرکت مشاوره تِنیو، معتقدند تهدید اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی از سوی ترامپ بعید است به مرحله اجرا برسد، چرا که چنین اقدامی «تمام پیشرفت‌های اخیر را نابود و هرگونه امکان توافق میان ترامپ و شی جین‌پینگ را از بین می‌برد.»

بنابر این گزارش؛ هدف واشنگتن از اعمال فشار بر چین برای توقف واردات نفت از ایران و روسیه، کاهش درآمدهای این دو کشور و محدود کردن توانایی‌شان در تأمین مالی عملیات‌های نظامی است. روسیه همچنان درگیر جنگ در اوکراین است و ایران به حمایت از گروه‌های مسلح در خاورمیانه ادامه می‌دهد.

با وجود این، چین بارها نشان داده که حاضر نیست تسلیم این فشارها شود. در آوریل گذشته، پس از اعلام برنامه گسترده تعرفه‌های جدید آمریکا بر کالاهای وارداتی از ده‌ها کشور، تنها کشوری که به این اقدام واکنش تلافی‌جویانه نشان داد، چین بود.

تو شین‌کوان، مدیر مؤسسه مطالعات WTO در دانشگاه بازرگانی و اقتصاد بین‌المللی پکن، گفت: «اگر آمریکا بر اعمال تعرفه‌ها اصرار داشته باشد، چین تا پایان مبارزه خواهد کرد. این موضع رسمی و همیشگی چین است.»

تحلیلگران معتقدند پکن در مواجهه با «تعارض‌های آشکار در سیاست خارجی آمریکا» نسبت به روسیه و ایران، دلیلی برای تغییر موضع خود نمی‌بیند. اسکات کندی از مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی در واشنگتن معتقد است پکن شاید از این موضوع به عنوان اهرم فشار برای گرفتن امتیازهای بیشتر از ترامپ استفاده کند.

دنی راسل از مؤسسه سیاست‌گذاری انجمن آسیا نیز می‌گوید پکن در حال حاضر خود را در موقعیت قدرت می‌بیند و می‌داند که ترامپ برای رسیدن به یک «توافق پر سر و صدا» با شی جین‌پینگ تلاش می‌کند، بنابراین رد درخواست آمریکا برای توقف واردات نفت، لزوماً به معنای پایان مذاکرات نخواهد بود.

وابستگی راهبردی چین به نفت ایران و روسیه

بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، بین ۸۰ تا ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران در سال ۲۰۲۴ به چین صادر شده است. واردات بیش از یک میلیون بشکه در روز نفت ایران، منبع انرژی حیاتی و ارزان برای اقتصاد چین محسوب می‌شود. چین همچنین پس از هند دومین مشتری بزرگ نفت دریایی روسیه است. در آوریل امسال، واردات نفت روسیه به چین با افزایش ۲۰ درصدی به بیش از ۱.۳ میلیون بشکه در روز رسید.

به گفته راسل، پکن نمی‌تواند از این منبع راهبردی انرژی دست بکشد، به‌ویژه که نفت ایران و روسیه را با قیمت‌های بسیار پایین‌تر از بازار جهانی خریداری می‌کند.

واکنش تند آمریکا به واردات نفت توسط هند

هم‌زمان با فشار بر چین، دولت ترامپ اعلام کرده تعرفه ۲۵ درصدی جدیدی بر کالاهای وارداتی از هند وضع خواهد کرد، به‌دلیل آن‌که دهلی‌نو نیز همچنان به خرید نفت از روسیه ادامه می‌دهد. وزارت خارجه هند در پاسخ گفته است روابط با روسیه «پایدار و آزمون‌پس‌داده» است. استیفن میلر، مشاور ارشد کاخ سفید، هند را هم‌ردیف با چین در خرید نفت روسیه دانست و گفت: «ما باید واقع‌بینانه با مسأله تأمین مالی جنگ روسیه برخورد کنیم.»

سناتور جمهوری‌خواه لیندزی گراهام طرحی را به کنگره ارائه داده که رئیس‌جمهور آمریکا را مجاز می‌سازد تا تعرفه‌هایی تا سقف ۵۰۰ درصد علیه هر کشوری که به‌طور آگاهانه از روسیه نفت، گاز یا محصولات پتروشیمی خریداری می‌کند، اعمال کند. این طرح تاکنون ۸۴ حامی در مجلس سنا دارد و نسخه‌ای مشابه در مجلس نمایندگان نیز ارائه شده است. جمهوری‌خواهان اعلام کرده‌اند در صورت درخواست ترامپ، آماده تصویب سریع این طرح هستند.

با این حال، در شرایطی که مذاکرات تجاری حساس در جریان است، اجرای این تهدیدها همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.