سفر نماینده ترامپ به مسکو؛ پوتین در برابر اولتیماتوم واشنگتن: اهداف حداکثری جنگ تغییر نکرده‌اند

در حالی که تنها چند روز تا ضرب‌الاجل تعیین‌شده توسط دونالد ترامپ برای توقف جنگ اوکراین باقی مانده، کاخ سفید اعلام کرد نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، استیو ویتکوف، این هفته به مسکو سفر خواهد کرد. این سفر قرار است چهارشنبه یا پنج‌شنبه، پیش از موعد مقرر روز جمعه انجام شود؛ مهلتی که پس از آن ممکن است تحریم‌های جدیدی علیه روسیه اعمال گردد.

ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره هدف سفر ویتکوف و پیام او به ولادیمیر پوتین، گفت: «بله، [او باید] به توافقی برسد که در آن مردم دیگر کشته نشوند.»

در کی‌یف، انتظاری برای دستیابی به پیشرفتی چشمگیر در دیدار ویتکوف با پوتین وجود ندارد، اما امیدهایی به تغییر لحن ترامپ و موضع‌گیری سخت‌گیرانه‌تر او علیه مسکو شکل گرفته است. منابع دولتی در اوکراین همچنین اعلام کرده‌اند که کیت کلوگ، نماینده ترامپ در امور اوکراین، احتمالاً تا پایان هفته به کی‌یف سفر خواهد کرد تا هم‌زمان با مذاکرات ویتکوف در مسکو، پیام واشنگتن به هر دو طرف منتقل شود.

ترامپ که در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری خود باور داشت می‌تواند با پوتین به توافقی دست یابد، در هفته‌های اخیر آشکارا از عملکرد روسیه ابراز نارضایتی کرده است. او حملات مداوم روسیه به مناطق غیرنظامی اوکراین را «نفرت‌انگیز» خوانده و همچنین اعلام کرده در واکنش به تهدیدات هسته‌ای دیمیتری مدودف، دو زیردریایی هسته‌ای آمریکا را به منطقه اعزام کرده است.

ترامپ در ابتدا در ماه ژوئیه مهلتی ۵۰ روزه برای پایان جنگ تعیین کرده بود اما هفته گذشته گفت دیگر باور ندارد روسیه قصد واقعی برای پایان دادن به جنگ داشته باشد و مهلت را به «۱۰ یا ۱۲ روز» کاهش داد که حالا به روز جمعه، ۸ اوت، محدود شده است.

او هشدار داده که در صورت پایان نیافتن جنگ، ممکن است تحریم‌های ثانویه‌ای را علیه شرکای تجاری باقی‌مانده روسیه از جمله چین و هند اعمال کند. مشاور زلنسکی، میخایلو پودولیاک، نیز گفته است اگر تا روز جمعه تغییری در رفتار روسیه حاصل نشود، اوکراین انتظار دارد تحریم‌های نفتی غیرقابل بازگشت علیه صادرات روسیه فعال شوند.

پودولیاک افزود: «پس از آن، ترامپ بررسی می‌کند که آیا این اقدامات در پایان دادن به جنگ مؤثر هستند یا نه، و در صورت بی‌نتیجه ماندن، گام بعدی را برمی‌دارد.» به گفته او، این گام بعدی می‌تواند شامل اعمال تحریم‌های بیشتر و تسلیح گسترده‌تر اوکراین باشد. او خاطرنشان کرد: «ترامپ اکنون می‌گوید آماده است تا به اروپا هر قدر سلاح که بخواهد برای کمک به اوکراین بفروشد، چیزی که پیش‌تر نمی‌گفت. این یعنی یک نگاه تازه به جهان.»

در عین حال، توجه‌ها به سفر ویتکوف به مسکو دوخته شده است. در سفرهای پیشین، او نشست‌های خصوصی طولانی با پوتین برگزار کرده و بارها از روابط گرم خود با رئیس‌جمهور روسیه سخن گفته است. در یکی از دیدارها، پوتین یک تابلو نقاشی از ترامپ را به او هدیه داد. در دیدار دیگر، ویتکوف بدون مترجم آمد و از مترجم کرملین استفاده کرد. این نزدیکی باعث نگرانی‌هایی در کی‌یف و میان متحدان آمریکا شده است که آیا او توانایی رساندن پیام‌های سخت به مسکو را دارد یا نه. اما سفر این هفته، نخستین سفر او پس از تغییر لحن آشکار ترامپ درباره جنگ اوکراین است.

سخنگوی کرملین، دیمیتری پسکوف، روز دوشنبه اعلام کرد روسیه «همیشه از دیدن آقای ویتکوف در مسکو خوشحال می‌شود» و احتمال دیدار او با پوتین وجود دارد. او گفت گفت‌وگوهای قبلی با ویتکوف «مهم، محتوایی و بسیار مفید» بوده‌اند.

پوتین نیز روز جمعه اعلام کرده بود که از «صلحی پایدار و مبتنی بر پایه‌های محکم که امنیت روسیه و اوکراین را تضمین کند» حمایت می‌کند، اما هم‌زمان تأکید کرده که اهداف حداکثری جنگ تغییری نکرده‌اند؛ از جمله کنترل کامل بر چهار منطقه اوکراینی که روسیه مدعی مالکیت آن‌هاست و تعهد رسمی از سوی اوکراین مبنی بر عدم پیوستن به ناتو.

مذاکرات مستقیم میان اوکراین و روسیه در ترکیه ادامه دارد و سومین دور آن ماه گذشته در استانبول برگزار شد، اما این دور نیز کمتر از یک ساعت به طول انجامید و تنها نتیجه قابل توجه آن توافق‌هایی در زمینه تبادل اسرا بود. زلنسکی اعلام کرده که توافق جدید منجر به بازگشت ۱۲۰۰ سرباز اوکراینی به کشور خواهد شد.

زلنسکی خواستار دیدار مستقیم با پوتین شده و از ترامپ یا رجب طیب اردوغان به‌عنوان میانجی‌های احتمالی یاد کرده است. اما پوتین گفته که تا زمانی که چارچوبی برای آتش‌بس ترسیم نشده باشد، چنین دیداری را بی‌فایده می‌داند. تیم مذاکره‌کننده او که به ترکیه اعزام شده، به رهبری ولادیمیر مدینسکی – وزیر سابق فرهنگ و نویسنده‌ای میهن‌پرست است.

پودولیاک در این‌باره گفت: «کشورهایی که گمان می‌کردند روسیه آماده مذاکره است و این جنگ هر لحظه می‌تواند با توافق پایان یابد، حالا می‌توانند ببینند که روسیه برای هیچ مذاکره واقعی‌ای آمادگی ندارد.»

در همین حال، حملات موشکی و پهپادی روسیه به شهرهای اوکراین ادامه دارد. هفته گذشته از مرگبارترین هفته‌ها برای غیرنظامیان بود؛ از جمله حملاتی در کی‌یف که ۳۱ نفر از جمله پنج کودک را به کام مرگ کشاند.

هر دو طرف همچنان زیرساخت‌های یکدیگر را با پهپاد هدف قرار می‌دهند. وزارت دفاع روسیه روز دوشنبه اعلام کرد که ۶۱ پهپاد اوکراینی را در طول شب رهگیری کرده است.