دولت آلمان در موضوع غزه از همه سو تحت فشار است

آلمان به دلایل واضحی رابطه‌ای ویژه با اسرائیل دارد. پس از هولوکاست، آلمان نوین به‌گونه‌ای پایدار و تقریباً بی‌همتا در میان کشورهای اروپایی از اسرائیل حمایت کرده است. این کشور متحدی استوار برای اسرائیل به شمار می‌آید؛ حتی در حدی هم‌تراز با ایالات متحده.

اما فاجعه‌ی غزه، که با گزارش‌هایی درباره‌ی سوءتغذیه و حتی گرسنگی همراه شده، صدر اعظم آلمان، فریدریش مرتس، را که یک محافظه‌کار است، در موقعیتی دشوار قرار داده است. فشارهای فزاینده‌ای بر دولت او وارد می‌شود تا علیه اسرائیل اقدامات سخت‌تری در پیش گیرد و از نفوذ آلمان برای پایان‌دادن به جنگ و رنج فلسطینیان استفاده کند.

افکار عمومی در آلمان در طول یک سال گذشته به‌شدت علیه اسرائیل چرخیده است. شریک اصلی ائتلافی مرتس، یعنی حزب سوسیال‌دموکرات میانه‌چپ، خواستار توقف یا محدودسازی ارسال تسلیحات به اسرائیل شده است. دو تن از مهم‌ترین همتایان اروپایی مرتس، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و کی یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، در مسیر به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین گام برداشته‌اند، حتی پیش از آن‌که یک توافق صلح رسمی میان اسرائیل و فلسطینیان حدود آن کشور را مشخص کند.

مرتس، مانند ترامپ، چنین اقدامی را رد کرده و استدلال می‌کند که کشور فلسطین باید از دل مذاکرات مستقیم میان دو طرف شکل بگیرد. با این حال، آلمان خواهان آغاز این روند است.

در درون حزب خود مرتس نیز فشارهایی وجود دارد. حزب هم‌خانواده‌ی آن در ایالت باواریا یعنی «اتحاد سوسیال‌مسیحی»، با صدایی بلند خواستار ادامه‌ی حمایت قاطع آلمان از اسرائیل و دولت آن به رهبری بنیامین نتانیاهو در نبرد علیه حماس شده است.

از این رو، مرتس در حال بررسی اقداماتی ملایم‌تر است و تلاش کرده در پشت پرده با نتانیاهو و ترامپ همکاری داشته باشد. اگرچه در انظار عمومی از اسرائیل حمایت کرده، اما طبق گفته‌ی یکی از مقام‌های ارشد آلمانی، او چندین مکالمه‌ی تلفنی سخت و حتی خشم‌آلود با نتانیاهو داشته و از او خواسته است که با آتش‌بس در غزه موافقت کند و اجازه‌ی ارسال بیشتر غذا و کمک‌های پزشکی از طریق زمینی به غزه را بدهد.

مرتس هفته‌ی گذشته همراه با مکرون و استارمر در تماسی تلفنی با ترامپ، از او خواسته‌اند که فشار بیشتری بر نتانیاهو وارد کند تا کمک‌های بیشتری وارد غزه شود.

او همچنین در حال بررسی حمایت از درخواست کمیسیون اروپا برای تعلیق جزئی توافق مشارکت اتحادیه‌ی اروپا و اسرائیل است؛ توافقی که شامل همکاری‌های فناورانه و فرهنگی نیز می‌شود. چنین اقدامی برای آلمان یک چرخش مهم — ولو نمادین — خواهد بود؛ امری که سوسیال‌دموکرات‌های ائتلافی‌اش خواستار آن شده‌اند. کمیسیون اروپا تعلیق جزئی دسترسی اسرائیل به برنامه‌ی تحقیقاتی Horizon Europe را پیشنهاد داده، اما دامنه‌ی این پیشنهاد بسیار محدود است و بیشتر پروژه‌ها را شامل نمی‌شود. خود اتحادیه‌ی اروپا نیز بر سر این موضوع دچار اختلاف است، بنابراین حمایت آلمان به تنهایی برای عملی‌کردن این پیشنهاد کافی نیست.

آلمان کمک‌هایی برای پرتاب هوایی محموله‌ها از اردن به غزه ارائه کرده است و مرتس هفته‌ی گذشته وزیر خارجه‌اش، یوهان وادفول، را به اسرائیل و کرانه‌ی باختری فرستاد تا با نتانیاهو و سایر سیاستمداران دیدار کند.

وادفول روز پنجشنبه در بیت‌المقدس گفت: «با هدف جلوگیری از شکاف بین اتحادیه‌ی اروپا و اسرائیل به این‌جا آمده‌ام. این خطر وجود دارد و هر دو طرف باید برای جلوگیری از آن همکاری کنند.»

پس از گزارش بازگشت او به برلین، دولت بیانیه‌ای با لحنی متعادل منتشر کرد که در آن آمده بود: «پیشرفتی اولیه و اندک در رساندن کمک‌های بشردوستانه به غزه حاصل شده، اما این پیشرفت به‌هیچ‌وجه برای کاستن از شرایط اضطراری کافی نیست.» دولت آلمان تأکید کرده که اسرائیل موظف است با حمایت سازمان ملل این کمک‌ها را ارائه دهد، و در عین حال نسبت به گزارش‌هایی ابراز نگرانی کرده مبنی بر اینکه مقادیر زیادی از این کمک‌ها توسط حماس و گروه‌های تبهکار توقیف می‌شود.

هم مرتس و هم وادفول طی آخر هفته ویدئوهای حماس از گروگان‌های لاغر و رنج‌کشیده‌ی اسرائیلی را محکوم کردند و خواستار آزادی همه‌ی آن‌ها در قالب هرگونه آتش‌بس شدند. شماری از این گروگان‌ها گذرنامه‌ی آلمانی دارند.

هفته‌ی گذشته، حدود ۲۰۰ چهره‌ی فرهنگی آلمان نامه‌ای سرگشاده با عنوان «نگذارید غزه بمیرد، آقای مرتس» منتشر کردند. این نامه، که دیدگاه سوسیال‌دموکرات‌ها را بازتاب می‌داد، خواستار توقف کامل صادرات تسلیحات آلمان به اسرائیل، حمایت از تعلیق توافق مشارکت اتحادیه‌ی اروپا و اسرائیل، آتش‌بس فوری و دسترسی بدون مانع کمک‌ها شد.

کلودیا ماژور، تحلیل‌گر امنیتی در «صندوق مارشال آلمان»، گفت: «از زمان حمله‌ی روسیه به اوکراین، آلمان در زمینه‌ی سیاست خارجی و دفاعی گام‌های بلندی برداشته و اکنون با خیال راحت‌تری درباره‌ی افزایش توان نظامی و رهبری اروپا سخن می‌گوید. اما موضوع اسرائیل موضوعی نیست که بتوان با معیارهای عادی درباره‌اش بحث کرد.» او افزود: «در موضوع دفاع از اسرائیل و یهودستیزی، اغلب بیش از حد واکنش نشان می‌دهیم.»

ماژور یادآور شد که پس از هولوکاست و ظهور آلمان دموکراتیکِ پس از نازیسم، این قول داده شد که «هرگز دوباره چنین چیزی تکرار نشود». پس از حمله‌ی حماس به اسرائیل، شعار در آلمان این بود: «هرگز دوباره یعنی همین حالا.»

او گفت: «در آن زمان، برای آلمانی‌ها همه‌چیز روشن بود و می‌دانستند جایگاهشان کجاست.»

اما جنگ طولانی و ویرانی و محرومیت در غزه شکاف‌هایی آشکار در جامعه و سیاست آلمان ایجاد کرده است. با این حال، به‌خاطر گذشته‌ی تاریخی آلمان، در موضوع اسرائیل «روی طبنابی باریک راه می‌رویم.» او افزود: «در آلمان، هر کاری در این موضوع انجام دهی، مورد انتقاد قرار می‌گیری.»

بحث‌ها همچنان ادامه دارد و جلسات بیشتری در دولت برای بررسی این موضوع برگزار خواهد شد. دریا تورک-ناخباور، نماینده‌ی سوسیال‌دموکرات، گفت آلمان باید به‌ویژه با فرانسه و بریتانیا هماهنگ شود تا فشار بیشتری بر اسرائیل وارد شود و امکان تعلیق جزئی توافق مشارکت فراهم شود.

تغییر در افکار عمومی آلمان علیه اسرائیل باعث شده که «مرتس در چند جبهه تحت فشار برای اتخاذ اقدامات قاطع‌تر قرار گیرد؛ در داخل، در درون ائتلاف خودش، و در سطح اروپا»، به گفته‌ی تورستن بنر، مدیر «مؤسسه‌ی سیاست‌گذاری عمومی جهانی» در برلین.

یک نظرسنجی که در ماه مه توسط «بنیاد برتلسمان» انجام شد، نشان داد که در حالی‌که ۶۰ درصد اسرائیلی‌ها نظر مثبت یا بسیار مثبتی درباره‌ی آلمان دارند، فقط ۳۶ درصد مردم آلمان دیدگاه مثبتی نسبت به اسرائیل دارند، و ۳۸ درصد دیدگاهی منفی دارند.

این تغییر چشمگیری نسبت به نظرسنجی قبلی در سال ۲۰۲۱ بود، زمانی که ۴۶ درصد آلمانی‌ها نظر مثبتی نسبت به اسرائیل داشتند. این نظرسنجی همچنین نشان داد که تنها یک‌سوم آلمانی‌ها معتقدند آلمان مسئولیتی نسبت به اسرائیل دارد، و فقط یک‌چهارم احساس «مسئولیت ویژه» دارند.

بنر گفت، مرتس می‌تواند گام‌های دیگری هم بردارد. برای نمونه، می‌تواند تحریم‌هایی علیه وزرای تندرو دولت اسرائیل اعمال کند، همان‌طور که هلندی‌ها این کار را کرده‌اند، یا به‌طور موقت ارسال سلاح به اسرائیل را متوقف کند و بگوید که اسرائیل برای دفاع از خود سلاح کافی دارد. همچنین می‌تواند تعداد بیشتری از کودکان مجروح غزه را به بیمارستان‌های آلمان منتقل کند.

مرتس استدلال می‌کند که اسرائیلی‌ها به حامیان اساسی‌شان مانند ایالات متحده و آلمان گوش می‌دهند، اما انتقاد کشورهای دیگر مانند سوئد، ایرلند و اسپانیا را که زودتر کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، نادیده می‌گیرند.

به گفته‌ی بنر: «او می‌گوید آن‌ها به ما گوش می‌دهند. اما باید چیزی برای ارائه داشته باشد تا نشان دهد این حرف‌ها نتیجه دارد.»

نیویورک تایمز؛ استیون ارلانگر – برگردان برای اخبار روز: همایون فرزاد