گسترش نگرانی ها از تسلط روزافزون هیات تحریر شام بر روند بازسازی سوریه

احمد الشراء، رهبر گروه اسلامی هیئت تحریر الشام، با سرعتی مشابه با سرنگونی حکومت بشار اسد، اکنون بر ساختار دولت سوریه تأثیر می‌گذارد. استقرار نیروهای پلیس، تشکیل یک دولت موقت و دیدار با دیپلمات‌های خارجی از جمله اقدامات این گروه بوده که نگرانی‌هایی درباره میزان شمولیت حکومت جدید دمشق ایجاد کرده است. پس از آنکه گروه الشراء با هدایت ائتلاف شورشیان حکومت اسد را در روز یکشنبه سرنگون کرد، اداره های آن که تا هفته گذشته در منطقه‌ای دورافتاده در شمال غرب سوریه فعالیت می‌کردند، اکنون در دفاتر دولتی دمشق مستقر شده‌اند.

محمد البشیر، که پیش‌تر ریاست دولت منطقه‌ای هیات تحریر شام در ادلب را برعهده داشت، روز دوشنبه به‌عنوان نخست‌وزیر موقت سوریه منصوب شد. این انتصاب جایگاه این گروه را به‌عنوان قدرتمندترین گروه مسلحی که برای پایان دادن به حکومت سرکوبگر اسد جنگیدند، تثبیت کرد.

هیات تحریر شام که در سال ۲۰۱۶ روابط خود با القاعده را قطع کرد، در جریان پیشروی خود به دمشق توانست با جلب رضایت رهبران قبایلی، مقامات محلی و مردم عادی، اعتماد قابل‌توجهی به دست آورد. این پیام مبنی بر حمایت از اقلیت‌ها به‌ویژه در جریان برکناری اسد، کمک شایانی به پیشروی شورشیان کرد.

با این حال، نحوه شکل‌گیری دولت موقت توسط هیات تحریر شام و انتصاب مدیران ارشد از ادلب، باعث نگرانی برخی گروه‌های اپوزیسیون و دیپلمات‌ها شده است. به گفته زکریا ملاحیفجی، دبیرکل جنبش ملی سوریه، عدم مشورت در تشکیل دولت موقت اشتباهی بزرگ بوده است. او افزود: «جامعه سوریه از لحاظ فرهنگی و قومی متنوع است، و این شرایط نگران‌کننده است.»

محمد غزال، یکی از اعضای دولت نجات وابسته به هیات تحریر شام، تأکید کرد که دولت جدید در حال بازسازی ساختارهای اساسی کشور است. وی گفت: «این دولت از ویرانه‌ها برمی‌خیزد.» یکی از اولویت‌های او افزایش حقوق کارکنان دولتی از حدود ۲۵ دلار در ماه به حداقل ۱۰۰ دلار است.

هیات تحریه شام در حال حاضر برتر از سایر گروه‌های شورشی است، اما حضور دیگر گروه‌های مسلح در مرزهای سوریه با ترکیه و اردن همچنان تهدیدی برای ثبات محسوب می‌شود. یزید صیغ، پژوهشگر مرکز خاورمیانه کارنگی، هشدار داد که تسلط هیات تحریر شام بر فرآیندها می‌تواند منجر به شکل‌گیری نوعی حکومت استبدادی جدید شود.

یک منبع آگاه از مشورت‌های هیات تحریر شام اعلام کرد که تمام فرقه‌های سوریه در دولت موقت نمایندگی خواهند داشت. محمد البشیر در مصاحبه‌ای با یک روزنامه ایتالیایی گفت که هدف دولت جدید بازگرداندن امنیت، کمک به بازگشت میلیون‌ها پناهنده و ارائه خدمات اساسی است.

دولت بایدن به هیات تحریر شام توصیه کرده که فرآیند انتقالی را به‌صورت جامع و فراگیر مدیریت کند و از تسلط مطلق بر حکومت جدید پرهیز کند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، تأکید کرد که انتقال قدرت باید به حکومتی قابل اعتماد، جامع و غیرمذهبی منجر شود.