موسیقی‌دان و شاعر اتریشی، لِئو اشتراوس (1944-1897)، تِرِزین‌اشتات (Theresienstadt) را «انگار که شهر» یا «شهرگونه‌جایی» نامیده است. نازی‌ها آن را ساختند تا ایستگاهی موقتی برای زندانیان یهودی در مسیر آنها به دیگر اردوگاه‌های کار اجباری شود. اما در عین حال از آن استفاده‌ی تبلیغاتی می‌کردند: زندانیان یا ساکنان آنجا یهودیان مسن بودند، به اضافه‌ی کافه، دانشگاه، کتابخانه، حتی سالن اپرا. ترزین‌اشتات خانه‌ای برای یهودیان بود، که نازی‌ها به آنها «اهدا کرده بودند»، روشی از سوی نازی‌ها تا بتوانند عموم جهانیان را در مورد نسل‌کشی و کشتار یهودیان بفریبند. ترزین‌اشتات نوعی توهم بود: کبکبه و دبدبه‌ی شهری Continue reading →

«می‌توان بهشت را جهنم جلوه داد و برعکس؛ و می‌توان فلاکت‌بارترین شکل زندگی را بهشت جلوه داد.»[1] این نقل قولی است از هیتلر در کتاب نبرد من. در نگاه اول ممکن است برای انسانِ امروز کلیشه به نظر برسد زیرا انتظار می‌رود که رشد فکری، گردش آزاد اطلاعات و در مجموع فرایند افزایش آگاهی، آسیب‌پذیریِ او را در برابر چنین تلاش‌هایی کاهش داده باشد. آیا به‌راستی چنین شده است؟ آیا چشم بشر بر حقایق باز شده است؟ یا اینکه فقط به ‌راحتیِ گذشته فریب نمی‌خورد؟ آیا مصداق‌هایی از جهنم‌های بهشت‌نما و برعکس در جهان امروز وجود ندارد؟ هیتلر چگونه موفق شد که ایده‌ی جهنمی خود را به میلیون‌ها هوادارش Continue reading →

اوقات فراغت از مقوله هایی است که امروز بیش از گذشته مورد توجه است. در زمانه ی چالش ها و عدم قطعیت هایی زندگی می کنیم که در آن مسائل مربوط به ماهیت و مقاصد فراغت اهمیت دو چندان یافته است. لغت Leisure از واژه ی لاتین Licere مشتق می شود، که به معنی “رخصت یافتن” یا در فرانسه Leisure به معنی “آزاد بودن” است، واژه ای که ابتدا در اوایل قرن Continue reading →

«گذر عاشقانه‌ی عمر» نوشته‌ی خدیجه‌ مقدم، فعال حقوق زنان و محیط‌زیست، بیش از هر چیز مروری بر حرکت‌ها و جنبش‌های اجتماعی‌ای است که در چهل سال اخیر، مبانی جامعه‌ی مدنی ایران را بنا نهاده‌اند. خدیجه مقدم در این کتاب که به تازگی از سوی نشر باران در سوئد منتشر شده، روایت زندگی‌اش را از سال‌های عضویت در حزب توده و فعالیت‌های Continue reading →

گفتگوی عمومی فرانسویان درباره‌ی اسلام اخیراً موجی از مناقشات را در سطح بین‌المللی به راه انداخته است. رئیس جمهور، امانوئل ماکرون، در شبکه‌ی الجزیره حاضر شد تا «سوءتفاهم‌ها» را درباره‌ی سیاست‌گذاری خود برطرف کند و فایننشال تایمز (The Financial Times) را به «تحریف» یکی از گفته‌هایش متهم کرد. Continue reading →

1. تقریر نظریّه سخن اصلی سروش در نظریه‌ی «دین و قدرت» آن است که رخدادهای تاریخی ثبت شده از زندگی پیامبر اسلام نشان می‌دهند که محمد فردی قدرت‌پرهیز نبوده بلکه قدرت‌طلب و اقتدارگرا بوده و برای کسب، حفظ و توسعه‌ی قدرت از خشونت‌ورزی هم ابایی نداشته است ــــ گرچه سروش لفظ «خشونت» را به کار نمی‌برد اما مثال‌هایی که می‌زند، مانند سر بریدن و دستور به ترور، لاجرم چنین معنایی را به ذهن متبادر می‌کند. Continue reading →

بیش از چهل روز از رحلت زنده یاد دکتر محمد ملکی گذشته است. اما او که بود؟ و چه تصویر و چه آموزه هایی را میتوان از او به یادگار داشت؟ نوشتار پیش رو در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست به زندگی آن استاد عزیز می پردازد و در بخش دوم و در محورهایی مشخص، به تصویر از او و آموزه هایش. Continue reading →

مترجم: با شکست ترامپ در سال ٢٠٢٠ و حمله طرفداران اش به ساختمان کاپیتول، سئوالی که مطرح میشود این است که ایا این پایان ترامپیزم است و یا شروع ان؟ البته جواب را آینده نشان میدهد، اما دو طرف دعوا در حال حاضر پاسخ های متفاوتی دارند. معمولا آنها که از ترامپ بدشان میاید، پایان را میبینند و موافقان ترامپ این وقایع را ابتدای مبارزه تلقی میکنند. به گفته دیوید هیوم، فیلسوف اَمپیریسیست اسکاتلندی در قرن ۱۸ – reason is the slave of passion” استدلال بَرده احساسات تند است” این گفته می تواند در درک واقعیتی که امروزه با ان در سیاست امریکا مواجه هستیم کمک کننده باشد. این به ان معنا است که Continue reading →

در هر جامعه، ایدئولوژى و نگرش سیاسى گروه حاکم قطع‏نظر از اینکه از چه سرچشمه‏هایى پدید آمده باشد نقش بسیار تعیین‏کننده‏اى در توسعه سیاسى دارد. بر این اساس، تغییر در ایدئولوژى و نگرش گروه حاکم نیز بر روند توسعه سیاسى موثر است. در واقع، ایدئولوژى و نگرش سیاسى واسطى متغیر در تعیین شرایط توسعه سیاسى Continue reading →

آزادی و قانون عمل نامشروط مستلزم یکدیگرند. من اکنون در این جا نمی‌پرسم که آیا این دو متمایز از یکدیگرند و نه آیا یک قانون نامشروط ، بیشتر آگاهی از عقل محض عملی نیست، و نه آیا این قانون ، همانند مفهوم مثبت آزادی است، بلکه می‌پرسم آیا آگاهی ما از چیزی که به طور نامشروط ، عملی است، از کجا، از آزادی یا از قانون عملی، پدید می‌آید؟ Continue reading →

طی سه دهه گذشته عبدالکریم سروش مرحله به مرحله از پیامبر اسلام، قرآن، وحی و پروژه سیاسی محمد افسون زدایی کرده است، بدون اینکه دین، اسلام و‌ پیامبر آن را کنار گذاشته باشد. سروش در “بسط تجربه نبوی” با به چالش کشیدن درک و دریافت سنتی از وحی قرآن را “کلام محمد” خواند و کتاب آسمانی مسلمانان را کتاب زمینی کرد. سپس چهار سال پیش در “رویاهای رسولانه” با سمعی- بصری ارزیابی کردن متن قرآن راهی برای تبیین و‌ تفسیر بسیاری از توصیفات آیات قرآنی که قرن‌ها مفسرین و متکلمین را بخود مشغول داشته است، باز کرد. Continue reading →

رهبر جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که ایران از آمریکا و انگیس نمی‌تواند واکسن ضد کرونا خریداری کند. او در حالی‌که زیر این جمله عربی که برروی قابی که پشت سر او نصب شده بود، «لایحمل هذاالعلم الا اهل البصر و الصبر-این علم را بجز کسانی‌که اهل بصیرت و صبر هستند نمی‌توانند حمل کنند» نشسته بود، گفت، «ورود واکسن آمریکائی و انگلیسی به کشور ممنوع است…اگر آمریکایی‌ها م‌یتوانستند واکسن درست کنند روزانه ۴۰۰۰ نفر تلفات کرونایی نداشتند. اگر فایزر می‌تواند واکسن درست کند اول خودشان مصرف کنند تا این‌قدر فوتی نداشته باشند و انگلیس هم همین‌طور…به فرانسه هم به دلیل سابقه خون‌های Continue reading →

فارغ از نتایج سیاسی واقعه آبان‌ماه ٩٨، این رویداد سرفصل تازه‌ای در جنبش‌های تاریخ معاصر ایران بوده است. این اثرگذاری هم به ماهیت آن رویداد و هم به تأثیرات روانی و عاطفی گسترده‌ای بر می‌گردد که آن واقعه بر گستره‌ی وسیعی از گروه‌ها و طبقات اجتماعی داشته است. سؤال اصلی در این متن این است که اهمیت این رویداد در کجاست و در محاصره چه گفتمان‌هایی است. Continue reading →

1– ششم ژانویه سال ۲۰۲۱ به عنوان یکی از سیاه ترین روزها ، در تاریخ آمریکا ثبت خواهد شد ؛ روز یورش به دموکراسی آمریکا و ایجاد شورش – یا به ادعای پاره ای از صاحب نظران شبه کودتای مضحك – به رهبری ترامپ . ساختار قدرت و زیر بنای دموکراسی در ایالت متحده استوارتر از ان است که اوباشان آسیب جدی بدان بزنند . اما هشداری بود به قانون گذاران که باید قوانین انتخاباتی آمریکا را ترمیم و آسیب ناپذیر کنند که ششم ژانویه دیگری تکرار نشود . یورش به پارلمان توسط مخالفان دموکراسی ، میراث ترامپ است . ششم ژانویه یکی از سیاهترین روزهای آمریکا بود, Continue reading →

صبح روز ۲۱ دی ماه سال گذشته بود که پاسخ سوالی چهل ساله را پیدا کردم؛ پاسخ این سوال را که چرا انقلابیون سال ۵۷ ٬ که طیف وسیعی از آن‌ها حداقل تا زمان معرفی بختیار به عنوان نخست وزیر٬ «مذهبی» به معنای امروز آن نبودند٬ تن به پذیرش او ندادند. وعده‌های بختیار بخش عمده‌ای از خواست مردم انقلابی بود که تا آن روز طرح می‌شدند؛ آزادی زندانیان سیاسی و وعده اعاده حیثیت و پرداخت غرامت به آنها که مجالی برای اجرایشان باقی نماند. تعهد «بی قید و شرط» از اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ رهایی از قید هرگونه استعمار یا آثار آن؛ تاکید بر اهمیت فرهنگ ملی ضمن پای‌بندی به مفهوم انسان مدرن Continue reading →

همان‌گونه که در هر اندیشه‌ای، شخصیتِ اندیشه‌ساز را می شود رد یابی کرد، بین قرائت و خوانش هر نوع دین و باوری نیز می‌توان شخصیت و روان و اندیشه باورمند که نقش میانجی و مفسر را بازی می‌کند، رد گیری کرد.  به بیان دیگر، این انسان است که آنی را که می‌خواند و می‌شنود، تفسیر می‌کند و عینیت باور را ذهنی و به آن معنی می‌بخشد. در هر باور و اندیشه و تئوری، به‌خصوص در علوم نرم، همیشه می شود بخشی از شخصیت و باور اندیشه ساز و تئوریسین را ردگیری کرد.  در واقع برای شناخت عمیق هر اندیشه و تئوری، نیاز به شناخت شخصیت و ارزش‌ها و نرم‌های ساری و جاری در تئوریسین نیز هست.  چرا که Continue reading →

لوییس مامفورد، متولد فلاشینگِ لانگ ایلند(۱۸۹۵-۱۹۹۰) را برخی اخرین روشنفکر بزرگ و شهیر امریکا می خوانند، او اولین کتابش را در سال ۱۹۲۲ به چاپ رساند و نهایتا با چاپ نزدیک به ۲۵ جلد کتاب بی نهایت تاثیر گذار و چاپ بیش از ۱۰۰۰ مقاله، از خود میراثی ستبر بر سپهر فلسفه اجتماعی امریکاـ تاریخ ادبیات و فرهنگ، تاریخ تکنلژی، تاریخ شهر و برنامه ریزی شهری ـ حک نمود.مامفورد تجربه ی زیستِ شهر را همچون جزیی حیاتی و لاینفک در فرایند دگردیسی و دگرگونی فرهنگ و شخصیت انسانی می بیند. او عمیقا بر این باور است که طراحی کالبدی شهرها و کارکردهای اقتصادی شان در قیاس با رابطه شهرها با Continue reading →

آنچه بشر را برای قبول سلطه‌ی تمامیت‌خواهی در دنیای ناتمامیت‌خواه آماده می‌‌کند این واقعیت است که تنهایی، که زمانی تجربه‌ای نادر آن‌هم معمولاً در شرایط اجتماعیِ معینی مثل کهن‌‌سالی بود، اکنون به تجربه‌‌ای روزمره تبدیل شده است Continue reading →

پروفسور پل گایر، کانت‌شناس برجسته‌ی آمریکایی، در مقدمه‌ی کتاب خود درباره‌ی فلسفه‌ی کانت به طرح این مسئله می‌پردازد که چگونه کانت از یکسو میان برداشت موجبیت علی‌باورانه‌ی خود از طبیعت و قوانین آن و اختیار که مقتضای غیرقابل‌انکار اخلاق است، جمع می‌کند. به نظر وی یکی از مهم‌ترین اهداف نقد سوم کانت، یعنی نقد Continue reading →