بحث امروز من، به طور خاص بر مفهوم «زن بودن» و «مرد بودن» متمرکز است. این دو مفهوم در اکثر جوامع انسانی مدرن، به مثابه مفاهیم بدیهی در نظر گرفته می‌شوند یعنی به سادگی کسی واقعا از خودش سوال نمی‌کند «زن بودن» «مرد بودن» یعنی چه؟ بلکه بر اساس گروهی از نشانه‌های ظاهری، یک فرد «زن» (یا «دختر») تلقی می‌شود و فرد دیگری «مرد» (یا «پسر»). این نشانه‌ها هم عموما نشانه‌های سطحی هستند: شکل فیزیولوژیک آدم‌ها، اندامشان، صورتشان، صدایشان، لحن صدایشان، حرکاتشان و غیره. Continue reading →

پس از گذشت کمتر از یک دهه از انقلاب تونس که خاورمیانه را لرزاند و الهام‎بخش انقلاب‎های دموکراتیک در دیگر کشورهای عربی شد، دیدگاه‌های انقلابیون تونسی در حال تغییر است. سال‌های طولانی تورم و بیکاری سبب شده که بسیاری از تونسی‎ها باورشان به سیاست و حتی خود انقلاب را از دست بدهند. بعد از برکنار کردن حکومت دیکتاتوری، تصویب قانون اساسی، برگزاری انتخابات و غلبه بر یک دولت اسلامی، مبارزان آزادی‌خواه تونسی درحال یادگرفتن سخت‌ترین بخش سیاست هستند، یعنی اقتصاد! Continue reading →

برای نشان دادن اینکه وضع حکومت‌داری و اقتصادی جامعه‌ی ایران در چه شرایطی است نیازی به ذکر آمارهای رشد اقتصادی، تورم، بیکاری، جرائم، افسردگی، نرخ بهره، بازرگانی خارجی و بهره‌وری نیست گرچه همه‌ی این آمارها نمایانگر بی‌سر و سامانی اقتصاد و جامعه‌ی ایران و شکاف عمیق میان حکومت و جامعه است. در مورد هر یک از این شاخص‌ها اطلاعات و آمار کافی برای نتیجه‌گیری در دسترس است. اقدامات نهادهای عمومی ‌و دولتی کاملا نشان می‌دهد که «وضع چقدر خرابه». در ادامه به چند مورد بسیار روشن در حوزه‌ی معیشت مردم اشاره می‌کنم. Continue reading →

چرا در کشوری مانند بلژیک بیش از ۸۷۰۰ نفر از بیماری کرونا جان باختند و در همسایگی آن در کشور دانمارک فقط ۵۳۳ نفر؟ چرا شهر نیویورک با جمعیت ۸.۴ میلیون نفر، ۱۸۵ هزار نفر به کرونا متبلا شدند و حدود ۲۴ هزار نفر فوت کرده‌اند. در حالیکه در هنگ‌کنگ در مجاورت چین، مرکز اصلی اشاعه بیماری، با جمعیت تقریبا مشابه، ۷.۴ میلیون نفر با همان ویژگی‌هایِ بزرگ شهر (متروپولیتن)، تنها ۱۰۴۵ نفر به کرونا متبلا شدند و فقط ۴ نفر فوت کردند؟ چرا تعداد تلفات در ایالت نیویورک ده برابر تلفات در ایالت کالیفرنیا بوده است؟ در حالی که دو ایالت از یک کشور و یک سیستم‌اند. Continue reading →

شماره‌ی ویژه‌ی «بررسی ادبی نو» (Novoye literaturnoye obozrenie) به حکومت استعماری تزاری و اتحاد جماهیر شوروی، و همینطور نفوذ پسااستعماری روسیه می‌پردازد. مقالاتی در مورد ادبیات و استعمارزدایی در تاجیکستان، بازگشت افکار ضدفمینیستی در قزاقستان، و زدودن تاریخ استعماری در روسیه از دیگر مطالب این شماره محسوب می‌شوند. در رمان روزی به درازای یک قرنِ (۱۹۸۰) چنگیز آیتماتوف، به ماجرای اندوهباری در مورد نحوه‌ی شکنجه‌ی اسرای جنگی‌ به دست قوم مغول اشاره می‌شود. آنها سر قربانی را با پوست شتر می‌پوشاندند به طوری که این پوست زیر آفتاب سوزان خشک و منقبض Continue reading →

از شهر صنعتی تا شهر اطلاعاتی ابتدا بگوییم که شهر صنعتی یا مدرن که از درون انقلاب های سیاسی و فناورانه قرن نوزدهمی بیرون آمد، خود در ابعاد یک تاریخ «درازمدت» (longue durée) به تعبیر فرنان برودل، حاصل یک کشتار و یک اپیدمی بزرگ در ابعادی بود که – هرچند به دلایلی هرگز دقیقا شناخته نخواهند شد – شاید کمتر از اپیدمی های بزرگ تاریخ بشر نبوده باشند. این اپیدمی مجموعه اپیدمی ها، بیماری های واگیری بودند که اروپاییان مهاجم به بومیان امریکا – که به دلیل جدایی از قاره اروپا و آسیا سیستم ایمنی در برابر آن نداشتند – منتقل کردند. به باور تاریخ دانان حدود ۸۰ در صد از جمعیت بومی (شاید بیش از سی Continue reading →

«لویاتان» نام مجله‌ای برای علوم اجتماعی در آلمان است که در آن بسیاری از متفکران، پژوهشگران و نویسندگان این رشته قلم می‌زنند. این مجله در نخستین شماره‌ی خود در سال ۲۰۲۰ به مناسبت ۹۰ سالگی یورگن هابرماس، فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی، گفت‌وگوی مفصلی با او انجام داده است (قابل دانلود از اینجا). پرسشگران این مصاحبه کلاودیا تسینگون (رداکتور مجله‌ی «لویاتان»)، آلتا دیفن‌باخ (جامعه‌شناس دانشگاه آزاد برلین) و ویکتور کمپ (استاد فلسفه‌ی دانشگاه هومبولت برلین) هستند. Continue reading →

کرونا که به ایران رسید، مدام یاد سال ۸۲ بودم که بم لرزید و به فاصله‌ی کوتاهی ده‌ها سازمان‌ غیردولتی در دفتر یکی از انجمن‌ها جمع شدند و با تشکیل ستاد هماهنگی برای جمع‌آوری کمک و رفتن به منطقه‌ی زلزله‌زده برنامه‌ریزی کردند. حالا اما در بحبوحه‌ی بحرانی فراگیر‌تر از زلزله‌ی بم، جامعه‌ی مدنیِ زخم‌خورده و سرکوب شده‌ی ایران چه توان و ظرفیتی برای سازمان‌دهی کمک‌های داوطلبانه‌ی مردمی دارد؟ آیا در Continue reading →

ساختارگرایی در ادبیات، رابرت اسکولز، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، نشر آگه: ۱۳۸۳ در پیشگفتار نویسنده می گوید که در این کتاب به وجوه ساختارگرایی در ادبیات تکیه میشود و تنها اساسی ترین مفاهیم زبان شناسی و علوم دیگر مربوط به انسان و طبیعت ارائه خواهد شد. همچنین تاکید میشود در این کتاب درباره ی برخی نام های معروف که معمولا با ساختارگرایی تداعی می شوند دریدا، لاکان، فوکو بحثی نخواهد شد. از پدیدار شناسی هم جز برای تمییز آن در ساختارگرایی ذکری نخواهد رفت. از آن جا که در نظر نویسنده شعر به اندازه ی داستان تن به نقد ساختارگرایانه نمی دهد نادیده گرفته می شود و تاکید این کتاب بر Continue reading →