اندیشه ، فلسفه
  • حقوق بشر در آستانه نیکلاس بکلین
    آیا حقوق بشر می‌تواند به‌رغم افول هژمونی جهانی غرب به بقای خود ادامه دهد؟ بی‌شک این پرسش برای حامیان حقوق بشر اگر کفرآمیز نباشد دست‌کم آزارنده است زیرا دقیقاً همان اصولی را نفی می‌کند که حقوق بشر بین‌الملل
  • بن‌سلمان نمی‌‌خواهد “انور سادات” سعودی باشد برگردان: شاهرخ بهزادی
    ژرژ مالبرونو: در عربستان سعودی، عادی‌سازی روابط با اسرائیل دیگر در دستورکار نیست: در آستانه سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، بسیاری از منابع خبری در جهان بر این باورند که تلاش برای عادی سازی روابط بین
  • چرا خلیج فارس باید «فارس» بماند! – داوید پارسیان
    جدال واژگان در میدان ژئوپلیتیک و تحلیل درباره تغییر نامی که فقط واژه نیست، بلکه به یک بهره‌برداری سیاسی و ابزار معامله در تحریف جغرافیای تاریخی تبدیل شده است.
  • حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) منحل شد
    خبرگزاری فیرات، نزدیک به پ‌ک‌ک روز دوشنبه گزارش داد که گروه شبه‌نظامی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، که بیش از چهار دهه با دولت ترکیه در جنگ بوده است، تصمیم به انحلال خود و پایان دادن به مبارزه مسلحانه خود گرفته است.
  • بنابراین، سقراط یک فیلسوف است برگردان: علی‌محمد طباطبایی
    گای بنت-هانتر از خود می‌پرسد که آیا پدر فلسفه غرب واقعاً فیلسوف است؟ این مصاحبه خیالی، نقدی بلیغ بر نهاد آکادمیک فلسفه، حرفه‌ای‌سازی بیش‌ازحد، و فراموشی ماهیت گفت‌وگویی و اخلاقی فلسفه است. نه‌تنها از نظر
تاریخ
اقتصاد
  • ۶۶۵‌ هزار‌میلیارد تومان مشکوک‌الوصول
    روز گذشته محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی در یکی از پنل‌های همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، تازه‌ترین آمارهای مربوط به وضعیت پولی و بانکی را برای حاضران در نشست تشریح کرد. آیا در میان آمارهای
  • اقتصادایران به دانش مدنی زاده نیاز دارد
    با توجه به اینکه قرار است روز یکشنبه آینده وزیر اقتصادبعدی دولت چهاردهم معرفی شود و با توجه به اینکه تا همین امروز جز سیدعلی مدنی زاده کاندیدای جدی وجود نداشته است برخی نکان را در این باره یاد آور می شویم. 1.
  • فساد در نظام بانکی ایران: ابعاد، دلایل، پیامدها احمد علوی
    مقدمه: به گزارش رسانه‌های ایران، زیان انباشته شبکه بانکی کشور بالغ بر ۵۰۰ هزار میلیاد تومان شده است. این میزان از زیان بنا به تازه ترین آمار همان منابع، تقریبا برابر با سرمایه موجود این شبکه است. امر به یکی از این ابربحران‌های اقتصاد ایران تبدیل شده است. از دلایل مهم این ابربحران فساد ساختاری
  • پاسخ چین به فشار‌های تجاری آمریکا چگونه چین به جنگ تجاری ترامپ واکنش نشان داده است؟
    چین با کسب تجربه نخستین دوره ترامپ، همزمان با تقویت اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به صادرات، به گسترش شبکه‌های تأمین و توسعه روابط با کشور‌های جنوب جهانی پرداخته است. پکن، ضمن ایجاد توازن میان ابزار‌های واکنش کوتاه‌مدت و استراتژی‌های بلندمدت، تلاش می‌کند تا با بهره‌برداری از فرصت‌های ژئوپلیتیکی،

دکترسیمین کاظمی؛ پژوهشگر، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ارغنون هامون: جامعه مدنی در ایران با چه چالش‌هایی مواجه است؟

دکتر کاظمی: شکل‌گیری جامعه مدنی، زمینه‌ها و شرایط و کارکردی دارد که تا وقتی این‌ها محقق نشوند، نمی‌توان در کشوری مثل ایران انتظار شکل‌گیری جامعه مدنی به شکلی که در کشورهای مدرن سرمایه داری هست را داشت. اینجا شیوه تولید فئودالی و مناسبات آن به تازگی ملغی شده و هنوز سرمایه‌داری پیشرفته به آن شکلی که در غرب گسترده شده، ته‌نشین نشده است. حکومت‌های مستقر هم از پیش از اتقلاب و پس از آن، در عمل ترجیح داده‌اند رابطه‌شان با جامعه، رابطه قدرت اقلیت با رعیت یا توده باشد. در این مناسبات جامعه مدنی چندان فضایی برای شکل‌گیری و رشد نداشته و ندارد. در واقع حاکمیت‌ها، قدرت را دربست و بدون مزاحم می‌خواهند تا بتوانند ایده‌هایی را که اغلب بزرگتر از توانایی‌شان است، پیش ببرند.

 

ارغنون هامون:  بزرگترین مساله نهادهای مدنی در ایران چیست؟

دکتر کاظمی: مشکل اصلی این است که دولت نسبت به جامعه مدنی و نهادها و روش‌های آن بدبین است و قادر به تحمل نهادهای مدنی نیست. دولت نهادهای مدنی را به عنوان خطر یا تهدید درک می‌کنند. در واقع کنترل و نظارت دولتی شدید، مهمترین مانع شکل‌گیری و ادامه فعالیت نهادهای مدنی است.

 

ارغنون هامون: تشکلهای غیردولتی در ایران تا چه اندازه اثربخش و کارایی داشتهاند؟

دکتر کاظمی: برخی تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی، تأثیرگذار و مؤثر بوده‌اند و توانسته‌اند خود را به جامعه و دولت بشناسانند. اینها در طرح مطالبات اجتماع یا گروهی که آن را نمایندگی می‌کنند موفق بوده‌اند. توانسته‌اند این مطالبات را در عرصه عمومی بیان کنند و برای احقاق حقوق‌شان تلاش‌شان را کنند. توانسته‌اند در گستره جغرافیایی وسیع‌تری و خارج از تهران و شهرهای بزرگ نیز نفوذ و تأثیر داشته باشند و این را می‌تواند نشانه ای از کارایی و اثربخشی آن‌ها دانست. اما هر چقدر اثربخشی و نفوذ آنها بیشتر بوده، به ناچار محدودیت‌های بیشتری را متحمل شده‌اند.

 

ارغنون هامون: فعالان مدنی و اجتماعی در جامعه امروز ایران، آیا کنشگری موثری داشتهاند؟

دکتر کاظمی: در ایران چون کنشگری جمعی و مستقل از دولت تقریباً ممنوع است، فعالان مدنی و اجتماعی اغلب در قالب محفل و روابط دوستانه و محدود فعال هستند. این محافل هم بیش از آنکه فضایی برای نقد و بحث فراهم کند، بیشتر عرصه‌ای برای تأیید متقابل و رعایت ملاحظات دوستانه هستند. کسانی هم که خارج از این محافل کنشگری انفرادی داشته‌اند، گرفتار تک‌روی و خودمحوری شده که کمتر می‌توان تأثیر اجتماعی برای چنین شکلی از کنشگری متصور شد.

ارغنون هامون: مناسبات جامعه مدنی با دولت در سالهای اخیر ایران چگونه شکل گرفته است؟

دکتر کاظمی: شکل‌گیری جامعه مدنی و کنشگران آن که تمایل به مشارکت و تاثیرگذاری در امور سیاسی دارند، هیچ‌گاه برای حکومت خوشایند نبوده و دولت آن را تهدیدی برای موجودیت خود تلقی کرده است. در واقع آنچه برای حکومت دل‌پذیر است، یک جامعه توده‌ای دنباله‌رو و تاییدکننده است که به راحتی می توان به آن سمت و سو و جهت داد و به دنبال خود کشاند. تجربه دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که حکومت نگاه مثبتی به جامعه مدنی نداشته و  برای تضعیف آن و جنبش‌هایی که از متن آن شکل گرفته‌اند از هیچ اقدامی فروگذار نکرده و در صدد کنترل و نظارت همه‌جانبه بر آن بوده است.

 

ارغنون هامون: بزرگترین نقد بر فعالیت تشکلهای غیردولتی در ایران معاصر کدام است؟

دکتر کاظمی: وقتی دولت از کار جمعی بیمناک باشد، تشکل‌های غیردولتی مستقل نیز به عنوان اجتماعی از  کنشگران که ممکن است توطئه‌ای علیه قدرت حاکم ترتیب بدهند درک می‌شوند. بنابراین بیشترین کوشش صورت می‌گیرد که این تشکل‌های غیردولتی تحت نظارت و کنترل باشند، به این ترتیب مجوز NGO به عنوان یک امتیاز اغلب به خودی‌ها تعلق می‌گیرد، که اسم این‌ها را اصلاً نمی‌توان NGO گذاشت. علاوه بر این NGO هایی که به این ترتیب شکل گرفته اند، اغلب تشکل‌های سودمحوری بوده‌اند که در بسیاری موارد، هدف و فعالیت‌های‌شان در راستای کسب سود و منفعت بوده است تا اینکه منافعی برای جامعه داشته باشند و تأثیر مثبتی بر حیات اجتماعی بگذارند.

ارغنون هامون: نسبت پروژه «اصلاحات جامعهمحور» با فعالیت تشکلهای غیردولتی در ایران چه میباشد؟

دکتر کاظمی: بعد از روی کار آمدن دولت اصلاح‌طلبان، تشکل‌های غیردولتی واسطه‌ای برای کانالیزه کردن مطالبات انباشت شده جامعه آن زمان بودند. در واقع این تاسیس این تشکل‌ها با هدف حفظ ساختار سیاسی موجود به کنشگران اجتماعی اجازه می‌داد، برای برخی اهداف محدود و مشخص فعالیت جمعی داشته باشند و مفهوم جامعه مدنی هم از همان زمان در عرصه عمومی طرح و در مورد آن بحث می‌شد. اما به تدریج با درک خطر چنین تشکل‌هایی به طور فزآینده با آنها مقابله شد، از طرفی تشکل‌های مستقل اجازه فعالیت نیافتند یا محدود شدند و از طرف دیگر، تشکل‌هایی با اهداف مذهبی، فرهنگی، خیریه‌ای و اقتصادی به طور وسیع رشد و تکثیر  یافتند که هنوز هم آثار آن باقی است. در واقع اجازه دادن به NGOها نه از طرف پروژه موهوم «اصلاحات جامعه‌محور» که توسط «اصلاحات قدرت‌محور» برای مدتی کوتاه ترویج شد و بعد هم متوقف شد.

ارغنون هامون: آیا برای شروع قرن جدید، باید نسبت به تاثیر تشکلهای غیردولتی و نهادهای مدنی در ایران خوشبین بود؟

دکتر کاظمی: شروع قرن جدید، تنها یک رقم قراردادی است و منطقاً ارتباطی با تحولات اجتماعی ندارد که فکر کنیم چون سال ۱۴۰۱ از راه می‌رسد تغییر شگرفی صورت می‌گیرد.  فعلاً آنچه که در جامعه ایران مشهود و قابل توجه است، کشمکش طبقاتی است که در آن حرکت‌های جمعی حق‌طلبانه (هر چند سازمان نیافته) توسط زحمتکشان و بی‌نصیبان علیه اقلیتی که بر منابع و امکانات چنبره زده‌اند، صورت می‌گیرد. طرح مطالبه از طریق جامعه مدنی و روش‌های آن به بن‌بست خورده است و گمان نمی رود، با انسداد در فضای سیاسی، چشم‌انداز روشنی برای فعالیت تشکل‌های مستقل و نهادهای مدنی در ایران قابل تصور باشد.

این گفتگو به عنوان یکی از مطالب در جدیدترین شماره سالنامه بینارشته ای ارغنون هامون (شماره ۴ – سال ۱۴۰۰) تدوین شده است. چهارمین شماره ارغنون هامون با مشارکت انجمن جامعه شناسی ایران- گروه جامعه شناسی صلح و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات – دفتر استان بوشهر منتشر شده است. جهت خرید سالنامه ارغنون هامون- شماره ۴ می توانید به فیدیبو به آدرس (لینک) رجوع نمایید.

print

مقالات
  • ایرانیان غصه دارند
    اندازه‌گیری به مثابه مهم‌ترین معیار برای مقایسه هر پدیده‌ای در جهان مادی هر روز با توجه به پیشرفت تکنولوژی و نیز گسترش ارتباطات و عبور از روزمره‌ها سهم قابل‌اعتنایی در زندگی و کسب‌وکار ملی و نیز فردی به دست آورده است.
  • سرنوشت محتوم اپوزسیون دلبسته به بیگانه ناصر دانشفر
    گمان نگارنده آن است که در طول تاریخ سرزمین ما هیچ حزبی جز حزب توده وجود خارجی نداشته است. آری چه احزاب شکل گرفته در دوران پیش از انقلاب چون ایران نوین و رستاخیز و چه احزاب ثبت شده در نظام‌مقدس به مانند
  • «ترکیه ملک مردان نیست»: پاسخ زنان به پروژه‌ی اسلامی‌سازی اردوغان نعیمه دوستدار
    از زمان به قدرت رسیدن رجب طیب اردوغان در سال ۲۰۰۲، روندی پیوسته و نظام‌مند برای تضعیف حقوق زنان در ترکیه آغاز شد. این روند در کنار تلاش‌ برای اسلامی‌کردن جامعه، به‌ویژه از طریق ترویج ارزش‌های
  • انتظار ایران از مذاکرات – فرخ نگهدار
    پرسش عموم ایرانیان این روزها این است که سرنوشت مذاکراتِ ایران و امریکا چه می شود؟ آیا اراده ای در دو کشور هست که ترس از جنگ، از تداوم تحریم و تهدید عبور کنیم و از راه صلح پایدار به توسعه پایدار دست یابیم؟
  • صد سال پیش فیزیک کوانتومی پای به جهان گذاشت برگردان علی‌محمد طباطبایی
    بخش اول: تاریخ علم کوانتوم در تازه‌ترین شماره هفته‌نامه اشپیگل: یک صد سال پیش از این، گروهی از جوانان بیست‌وچندساله، جهان‌بینی علمی را به لرزه درآوردند. آن‌ها نشان دادند که در دنیای اتم‌ها، دیگر نمی‌توان به عقل
سکولاریسم و لائیسیته
  • با دکتر نوذری – تفاوت سکولاریسم با لائیسیته
    درود بر شما افشین گرامی و بینندگان گرامی شما خوشحال هستم که در خدمتتون هستم. خوشحالیم که شما دعوت یعنی سپاسگزارم از اینکه دعوت برنامه رو پذیرفت قتتونو با ما دادین. ما می‌خواستیم راجع به موضوع سکولاریسم و لائیسیته تفاوتشون خیلی گیج کننده است. سر جفتشو میگن خب دین از سیاست جداست و ما قبلاً تو
  • لائیسیته به زبان ساده – کامران مهرپور
    پیشگفتار: لائیسیته همراه با فلسفه انسان گرایی به عنوان پایه اساسی‌ همبستگی‌ اپوزیسیون، می تواند هم برای براندازی حکومت اسلامی در ایران و هم برای ساختن سیستم جدید سیاسی مورد بهره برداری قرار گیرد. لائیسیته جدایی «نهاد دین» از «نهاد حکومتی» است. بدین وسیله هم حکومت می تواند جایگاه خاص و مورد اعتماد و
  • اعلام رهبری دوران گذار با تکیه به قدرت های خارجی منافی آزادی و حاکمیت ملی ایرانیان است
    با انتخاب مجدد دونالد ترامپ به عنوان رئيس جمهور آمریکا و سرکارآمدن دولت وی، سرنگونی رژيم مستبد بشار اسد و تضعیف نيروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران در غزه و لبنان و ضعیف تر شدن جمهوری اسلامی، تلاش طرفداران سلطنت و سازمان مجاهدین خلق ايران که مشوق مداخله خارجی در امور داخلی سیاسی ایران بوده و خواهان
  • نه به تخریب، آری به همبستگی-ی. صفایی
    مردم ایران امروز با نبردی برای آزادی میهن دست و پنجه نرم می‌کنند که با مبارزات سال‌های پیش بسیار متفاوت است. هوشیاری، دقت عمل، و خالی نکردن میدان‌های نبرد، از جمله ویژگی‌هایی هستند که آنها را به پیش می‌برند تا بساط دروغ، چاپلوسی، شیادی و وطن‌فروشی بخشی از هموطنان خود را رسوا و افشا کرده و به دست
Visitor
0198131
Visit Today : 362
Visit Yesterday : 763