تاریخ
بدیو نمایندهی آن اندیشهی سیاسی است که در برابر مارکس قرار میگیرد زیرا هرگونه رابطهی دیالکتیکی میان امر اجتماعی ـ اقتصادی و امر سیاسی را رد میکند. برعکس، اندیشهی نگری در خوانشی دقیقتر یکی از معدود Continue reading
طرح موضوع: برای این که پاسخ این پرسشِ مهم، دقیقتر باشد، نخست باید توضیح داده شود که منظور از «انقلاب جنگل» در این نوشته چیست؟ منظور نویسنده در این مقالۀ فشرده از «انقلاب جنگل»، مرحلهای از تحولاتی است که در طول جنگ اول جهانی و پس از آن در گیلان رخ داد و در تاریخنویسی معاصر ایران بیشتر به «نهضت جنگل» و « جنبش جنگل» معروف است، اما چون من آن را در دو مرحله ارزیابی میکنم، Continue reading
انقلاب، و همچنین ورشکستگی، به دو صورت رخ میدهد: ابتدا به تدریج، و سپس ناگهان. همانطور که رابرت دارنتون در کتاب روحیهی انقلابی: پاریس، ۱۷۸۹-۱۷۴۸ میگوید، انقلاب فرانسه هم از این امر مستثنا نبود. روایتهای Continue reading
نگارنده در حال حاضر به تدوین «روزنامۀ خاطرات حسین قلی میرزا عمادالسلطنه سالور»۱ و نگارش زندگینامۀ محمدعلی نظاممافی تحت عنوان «در اندیشۀ عمر» (زمانه و زندگی نامه محمدعلی نظاممافی۲) مشغول هستم. Continue reading
سقوط اخلاقی و فرهنگی تا کجا؟ بخش نخست «اخراج» نخستوزیر! چندگاهی است که حملات ناروا علیه شخص مصدق و لجنپراکنی علیه او، علیه دولت مصدق و بطور کلی نهضت ملی به رهبری او دامنهی جدیدی یافته است. این برخورد، که البته تازگی هم ندارد، امروز غالبا از زبان Continue reading
آرتور بالفور، یک نماینده مجلس بریتانیا، جایی در کتابهای تاریخ مدرسههای کشور خود ندارد، اما دانشآموزان اسرائیلی و فلسطینی او را خوب میشناسند. بیانیهای که او در دوم نوامبر ۱۹۱۷ (یازدهم آبان ۱۲۹۶ شمسی) Continue reading
یادداشت مترجم: ترجم ۀ این سخنرانیِ پوپر را من سالها پیش آغاز نموده بودم که به سببِ گرفتاریهای شخصی نیمه کاره و ناتمام ماند. در جریانِ تالشهای اخیر برای جاندادنِ دوباره به یک گفتمانِ ملی ـ دمکراتیک و کشمکش بر سر Continue reading
در بخش پیشین ما از مفاهیم اقتدارگرایی[۱]و استبداد[۲]صحبت کردیم. ضدیت با دموکراسی در چارچوب دولت ملی، بدین معناست که چنین دولتی ادعا کند، مشروعیت خود را از مردم میگیرد اما حاضر نباشد بهطور مستقیم یا Continue reading
در زمانی که زمزمه تشکیل شورای انقلاب به میان آمد و مهندس مهدی بازرگان رهبر نهضت آزادی ایران، در جریان به وجود آمدن آن نقشی به عهده داشت، در یک مصاحبه مطبوعاتی با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی در تهران گفت:«…انتقال قدرت با تشکیل شورای انقلابی آغاز Continue reading
در تاریخ ملتها موقعیتهای حساسی پیش میآید که صاحبنظران و جامعهشناسانی که دقایق جامعۀ خود و جغرافیای سیاسی دور و نزدیک را با دقت ریاضی رصد میکنند، نسبت به شرایط خطیر هشدار میدهند. آنان Continue reading
در ادامه بحث خود دربارۀ فاشیسم، ابتدا به بحثی عمومی دربارۀ ریشهشناسیِ این واژه میپردازیم تا از هر گونه ابهامی جلوگیری شود. بارها شاهد اینگونه ابهامات بودهایم. برای نمونه پس از انتشار مجموعه مقالاتی در این زمینه («فاشیسم و هنر») گروهی از افراد ناآگاه ایراد میگرفتند که چرا زمانی که از آلمان هیتلری سخن میرود به جای «هیتلریسم» یا «نازیسم» از واژه فاشیسم استفاده شده، زیرا این واژه مربوط به ایتالیای موسولینی است. Continue reading
گفتیم واژهٔ فاشیسم تا سالهای پس از جنگ، بیشتر دربارۀ ایتالیای موسولینی در جنگ جهانی دوم و واژهٔ نازیسم و هیتلریسم دربارهٔ آلمان به کار میرفت اما بعدها شکل عمومی گرفتند و در واژه فاشیسم یا نوفاشیسم خلاصه شدند و همچنین واژه توتالیتاریسم. برای ما آنچه باید اهمیت داشته باشد مضامینِ بنیادین این واژگان است. افزون بر این میخواهیم بدانیم به چه دلایل تاریخی، جامعهشناختی و فرهنگی در آن Continue reading
چکیده متون ادبی و تاریخی ایران بعد از ورود اسلام، از منابع غنی در بررسی فرهنگ عامه است که جلوه هایی از طبقات مختلف جامعه را میتوان در آن دید. یکی از طبقاتی که همواره در حکایات، ذکر شدهاند؛ افراد راندهشده از اجتماع، مانند دزدان، گدایان و … هستند. این افراد از گروههای مورد ذم و نکوهش اجتماعی در ایران بودهاند و حتی در دورههایی از بسیاری از حقهای عمومی مثل دفن در گورستان عمومی نیز Continue reading
ایرانیان به جای نگاه به حال و به آینده، به گذشته چشم میدوزند، این گذشته چه ۸۰ سال پیش یا ۱۴۰۰سال و یا ۲۵۰۰سال باشد، چندان تفاوتی نمیکند، در هر صورت، چشم+انداز ایرانی معطوف به گذشته میگردد و گذشتهگرایی افراطی معمولا در دورههای شکست خود را نشان میدهد… Continue reading
اقدام شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی برای تغییر نام آیینهای ایرانی شب چله (یلدا) و چهارشنبهسوری با واکنشهای گستردهای از سوی کاربران در رسانههای اجتماعی مواجه شده است. Continue reading
اکنون این یک لحظه بزرگ است – قابل مقایسه با سال ۱۹۴۵ یا ۱۹۸۹ اگر اوکراین بتواند از چنگ روسیه فرار کند و در نهایت به ناتو و اتحادیه اروپا بپیوندد (با آن ارتش قدرتمند، صادرات محصولات کشاورزی و قدرت فناوری اش) این به Continue reading
«همانگونه که چندان خبر تازهای نیست و هیچ خبری، خبر خوش نیست همانگونه که جنگ تمام شده است. حالا چند دهه است که تمام شده است.» نه ساکت اما بسان سکوت، سرودهی ویکتوریا آدوکوی بالی قاهره. از بالکن آپارتمان والدینم در طبقهی هفتم کفترها را نگاه میکنم که درست مثل شهرِ دیوانهواری که زیر پای آنهاست، در حرکتاند و شیرجه میزنند. قاهره همچون غرّشی بیامان است. رگباری از Continue reading
پیمان با طنزی تلخ از پایان کودکی خود در دو سالگی یاد میکند. سالهای نوجوانی او در تبلیغات سیاسی و ترس از بمباران گذشتهاند. رویاهای کودکیاش کابوس شدهاند و رویای کنونیاش، نوشتن در آرامش و آزادی است.رؤیاهای Continue reading
پوران معلم پیشین یک مدرسه است که همسر نظامیاش در روز ۲۲ بهمن کشته شد. حوادث انقلاب او را در ۳۰ سالگی بیوه کرد و به مهاجرت و شروع از صفر واداشت. زندگی پوران در این سالها وقف دو پسری شد که اینک موفق و تحصیلکردهاند. Continue reading
فرزانه زمان انقلاب ۲۴ سال داشت. همراه و هوادار انقلاب بوده، اما پسر خود را در زندان به دنیا آورده است. پاکسازی، محرومیتها و فشارهای اجتماعی او را دچار یأس نکردهاند. او مدتهاست به فعالیت مدنی رو آورده است. Continue reading