آیا ترامپ با ایران کنار می‌آید یا دوباره بازی را برهم می‌زند؟

دونالد ترامپ اعلام کرده که هنوز درباره ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران تصمیم نهایی نگرفته است، در حالی‌که مقام‌های ارشد دولتش بر ممنوعیت کامل آن تأکید دارند. همزمان، احتمال ازسرگیری مذاکرات با ایران در عمان وجود دارد. ایران خواستار به‌رسمیت‌شناختن حق غنی‌سازی صنعتی است، اما واشنگتن میان گزینه مصالحه یا فشار برای توقف کامل مردد مانده است؛ تردیدی که می‌تواند سرنوشت توافق هسته‌ای جدید را تعیین کند.

فرارو- لارنس نورمن خبرنگار ارشد و معاون دفتر اروپای روزنامه وال استریت ژورنال.

به گزارش فرارو به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال،  دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز چهارشنبه اعلام کرد که هنوز تصمیم نهایی درباره ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران در قالب یک توافق جدید اتخاذ نشده است؛ اظهارنظری که می‌تواند نشانه‌ای از احتمال انعطاف‌پذیری کاخ سفید در یکی از حساس‌ترین محورهای مذاکرات هسته‌ای باشد.

تردید در کاخ سفید؛ ترامپ هنوز درباره غنی‌سازی ایران تصمیم نگرفته است

دونالد ترامپ در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا ایران می‌تواند برنامه‌ای غیرنظامی برای غنی‌سازی داشته باشد، مشروط به آن‌که اورانیوم با درجه تسلیحاتی تولید نکند، گفت: «ما هنوز درباره آن تصمیمی نگرفته‌ایم.» این سخنان که در دفتر بیضی کاخ سفید ایراد شد، تازه‌ترین نشانه از پیام‌های متناقض دولت ترامپ درباره میزان مجاز فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب یک توافق احتمالی به‌شمار می‌رود.

ساعاتی پیش از سخنان ترامپ، جِی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور تأکید کرده بود که ایران نباید هیچ‌گونه برنامه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد که امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای را فراهم کند. او در جریان کنفرانسی در واشنگتن اظهار داشت: «برای ما مهم نیست که کشوری بخواهد انرژی هسته‌ای داشته باشد. اما نمی‌توانید برنامه‌ای برای غنی‌سازی داشته باشید که مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای را باز بگذارد. اینجاست که ما خط قرمز داریم.»

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز پیش‌تر موضعی مشابه اتخاذ کرده بود. او در مصاحبه‌ای ماه گذشته تصریح کرد که ایران در صورت نیاز به سوخت هسته‌ای برای نیروگاه‌های خود، باید آن را از خارج تأمین کند. غنی‌سازی اورانیوم یکی از مراحل کلیدی در چرخه سوخت هسته‌ای به‌شمار می‌رود؛ فرآیندی که می‌تواند هم در تولید برق برای راکتورهای غیرنظامی و هم در تهیه مواد شکافت‌پذیر مورد نیاز برای سلاح‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا از اظهار نظر مستقیم درباره سخنان اخیر رئیس‌جمهور خودداری کرد، اما به گفت‌وگوی اخیر دونالد ترامپ با هیو هیویت اشاره کرد؛ مصاحبه‌ای که رئیس‌جمهور در آن تأکید کرده بود هرگونه توافق با ایران باید شامل «راستی‌آزمایی کامل» باشد و از طراحی «قدرتمند» برخوردار باشد. ترامپ پیش‌تر بارها هشدار داده است که در صورت شکست مذاکرات، گزینه اقدام نظامی برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران روی میز خواهد بود. با این حال، جِی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور،  روز چهارشنبه گفت مذاکرات با تهران «در مسیر خوبی» پیش می‌رود. او تاکید کرد: «تا این لحظه همه‌چیز به‌خوبی پیش رفته و ما از پاسخ‌های ایران به برخی از موارد مطرح‌شده بسیار رضایت داریم.»

واشنگتن زیر فشار؛ آیا باید غنی‌سازی صنعتی ایران را بپذیرد؟

به‌گفته یکی از افراد مطلع از روند مذاکرات، احتمال دارد گفت‌وگوهای میان ایران و ایالات متحده طی هفته جاری در عمان از سر گرفته شود؛ کشوری که تاکنون نقش میانجی‌گر میان دو طرف را ایفا کرده است. تهران همواره بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم تأکید داشته و برنامه هسته‌ای‌اش را کاملاً صلح‌آمیز توصیف کرده است. حفظ توان غنی‌سازی، از دیرباز یکی از خطوط قرمز جمهوری اسلامی در مذاکرات با دولت‌های مختلف آمریکا بوده است. در مقابل، مقام‌های آمریکایی هشدار می‌دهند که ادامه این برنامه، حتی در سطح محدود می‌تواند مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای را برای ایران هموار کند. اکنون یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که پیش روی کاخ سفید قرار دارد، این است که آیا باید با ادامه غنی‌سازی سطح پایین ایران تحت نظارت سخت‌گیرانه موافقت کند، یا بر ممنوعیت کامل اصرار ورزد؛ حتی اگر چنین موضعی به شکست مذاکرات بینجامد.

نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده به کنگره اطلاع داده‌اند که رهبری ایران، هنوز فرمان ساخت سلاح هسته‌ای را صادر نکرده است، هرچند با فشارهایی در این زمینه مواجه است. روز چهارشنبه، علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در پستی در پلتفرم ایکس نوشت که ایران و آمریکا «مصمم‌اند مسیر صحیح مذاکرات را ادامه دهند.» او تأکید کرد که «لغو تحریم‌ها و به‌رسمیت‌شناختن حق ایران برای غنی‌سازی صنعتی، می‌تواند تضمین‌کننده توافق باشد.»

از زمان آغاز گفت‌وگوها، موضع ایالات متحده درباره غنی‌سازی اورانیوم با نوساناتی همراه بوده است. استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، پیش از آغاز مذاکرات، در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال اعلام کرده بود که هدف اولیه واشنگتن، توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران است؛ با این حال، گفته بود که ایالات متحده آماده مصالحه است. در ادامه، او در ماه آوریل، در گفت‌وگویی با شبکه فاکس‌نیوز اظهار داشت که ایران می‌تواند در چارچوب یک توافق، اورانیوم را تا سطح ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند؛ سطحی که بسیار پایین‌تر از آستانه تسلیحاتی ۹۰ درصد است. اما تنها یک روز پس از آن، ویتکاف موضعی سخت‌گیرانه‌تر اتخاذ و اعلام کرد که موضع رسمی آمریکا همچنان این است که ایران باید «برنامه غنی‌سازی خود را متوقف کرده و از بین ببرد.»