مافیای محیط زیست اعظم بهرامی

یکی از موضوعات مهم نقص قوانین بین المللی که هنوز پذیرفته نشده است جرمهای درحوزه محیط زیست است, این دسته جرمها اغلب در مجموعه جرمهای سازمان یافته تعریف میشوند. به این معنی که توسط گروههای سازماندهی شده انجام میشود. اغلب ابعاد فراملی دارند و میتواند پاسخگوی سفارشات مرتبط با حوزه فعالیتش در نقاط مختلف جهان باشد و از این منظر هم مشتریهای فراملی دارد و هم گروه فعال خارج از مرزها. میتواند به جرمهای دیگر مثل قتل و جنایت منجر شود و به این ترتیب, میتوان این گونه جرمها را با ابعادی فرامرزی مورد بررسی قرار داد. هنوزجای زیادی برای تفسیر این گونه جرمها وجود دارد اما آمار جرمهای محیط زیست با ابتکار عمل گروههای مافیای بین الملی و چالشهای فراوان پیش آمده در کشورهای جهان در ارتباط با ان ، در سالهای اخیر منجر شد که به این دسته از فعالیهای سازمانیافته سودآور نگاه متفاوتی شود.

از سال ۱۹۹۱ سازمان جهانی (UNICRI) جرمهای مرتبط با حوزه محیط زیست را دسته بندی کرد و آمارگیری در این حوزه شکل گرفت. این مجموعه تلاشها بیشتر بر مبنای گزارشهای محلی بود و شبکه های فعالین غیر دولتی. مهمترین این جرائم را میتوان به این سه بخش سودآور تقسیم کرد.

کسب درآمد از انقراض حیات وحش

تجارت غیر قانون حیات وحش (که در سال ۱۹۷۳در کنوانسیون واشنگتن در مورد تجارت بین المللی حیات وحش به عنوان جرم تعریف شد). بنا به آمار پلیس اینترپل این سومین تجارت پرسود جهان است. پس از تجارت اسلحه و قاچاق مواد مخدر. چندین بازیگر درگیر این جرمند اما مهمترین آنها مصرف کنندگان اند. کلکسیونداران بزرگ جهان, تجاری که با اعضای بدن آنها از پوست و عاج و استخوان و گوشت کسب درآمد میکنند و همینطور صاحبان صنایع مد و لباس. اما نکته وحشتناک این ماجرا این است که قیمت حیوانات در حال انقراض بسیار بیشتر است. بیشترین گونه های درخواست شده, به ترتیب پرندگان گرمسیری (طوطی ها ، ماکائوها و غیره) ، خزندگان (مارها ، تمساح ها و غیره) ، آراخیدها (بعضی از انواع تارانتولاها) ، میمون ها (کاپوچین ها ، شامپانزه ها ، لمورها) و غیره هستند. طب چینی نیز یکی از مهمترین مشتریان این محصولات است. {۱}

مسئله دیگردرمسیر این تجارت پرسود بکارگیری نیروهای محلی توسط مافیا است  که خود قربانیان از بین رفتن طبیعت هستند. روستاییان کار و زمین از دست داده اولین قربانیان این گروههای مافیایی برای ساماندهی شکار و تله گذاری و قاچاق حیات وحشند. بنا به گزارش بخش اینترپل سازمان جهانی محیط زیست در سال ۲۰۱۶سودی معادل ۹۱ تا ۲۵۹ میلیارد دلار از طریق این تجارت کسب درآمد شده است. رشدی ۲۶درصدی نسبت به سال ۲۰۱۴. در ایران نیز سازمان محیط زیست طی گزارشی در سال ۱۳۹۴اعلام کرد که در ۴۰سال اخیر تا ۷۰% حیات وحش ایران بعلت شکار و از بین رفتن زیستگاه ها از بین رفته اند. سازمان جهانی محیط زیست فریدونکار در ایران را یکی از ناامنترین مکانها برای پرندگان مهاجر دانست. {۲}

 جنگل روبی و کشت محصولات به شیوه صنعتی

تجارتهای غیرقانونی چوب و بعبارتی ورود به سیستم غیرقانونی و تجارت با جنگلهای محافظت شده (CITES). مافیا وجنایت در این حوزه بسیار گسترده است. تجارت چوب و مافیای جنگلتراشی به شکل مستقیم بر وضعیت اقلیمی پیش آمده تاثیر گذار بوده است. این گروهها از مافیای چوبهای گرانبها و کمیاب را شامل میشود مثل آنچه کارخانه های ساخت سازهای موسیقی و اشیاء تزیینی بدنبال آن هستند تا شرکتهای بین المللی کشاورزی که بکار یکپارچه کردن مزارع و خریدن زمینها از محلیان و بومیان هستند. مجموعه ای از فعالیتهای پولشویی و جعل اسناد و رشوه به مقامهای دولتی در تصرف زمین. تجربه ای که دربزریل و آرژانتین و جنوب ایتالیا و بسیاری از کشورهای دیگر آثار مخرب غیر قابل جبرانی بوجود آورد. تضعیف جوامع بومی و محلی, فقر و تبعیض ساختاریافته در جمعیتهای روستایی اجازه رشد افسار گسیخته این مافیا را صادر کرد. بین سال‌های ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۰ میلادی،‌ صدمیلیون هکتار جنگل‌ استوایی ناپدید شدند؛‌ بیشتر در اثر دامداری در آمریکای جنوبی و مزارع تولید روغن پالم در جنوب شرق آسیا. {۳}

در نمونه ای: سال ۲۰۱۶ در سیسیل جنوب ایتالیا, جوزپه آنتوچی رئیس پارک ملی نبلی ، از یک سوء قصد جان سالم بدر برد. او از تابستان همان سال به شکل جدی پیگیر لغو قراردادهای فروش زمینهای این منطقه حفاظت شده به کشاورزان و مجوز چرای گوسفندان در این زمینها و رای زنی با کشاورزان و دامداران منطقه بود. پروژه ای که سود سرشار مافیا و همبندی با مردان سیاست این استان را دچار مشکل جدی میکرد, این گروه مافیایی حتی موفق شده بود با پرداخت رشوه برنده مناقصه ای شود که ب.دجه اش را اتحادیه اروپا تامین میرد ببا هدف توامندسازی کشاورزان.  این اما تنها بخشی از ماجرای نفوذ آگرومافیا در ایتالیاست. سازمان انتی مافیا در رم گزارش میدهد که ارزش تجارت سودآور زمینهای زیتون و باغات مرکبات و دامداری و گسترش آن در مناطق حفاظت شده علاوه بر اینکه ارزش مالی این تجارت را از ۱۲.۵ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۱به ۲۲میلیارد یورو در سال ۲۰۱۸رسانده , دیگر مثل تجارت مواد مخدر و یا دارو پر خطر و پر ریسک نیز نیست. {۲}

اما همه نمونه های مافیا دست خون آلود ندارند برخی نیز مانند کارخانه های تولید سموم کشاورزی و بذرهای تراریخته دستشان بوی سم میدهد. یکی از مهمترین محصولاتی که امروز در جهان بازاری پر درآمد را از آن خود کرده است سویاست. موج جدیدی از سویای امریکایی وارد بازارهای اروپا شده است. سویای تراریخته ای به شکل وسیع و صنعتی تولید میشود و از سال ۲۰۱۸ حتی چین از خرید آن امتناع کرد. این سویا که اکثرا با سم گلیوسفات سم پاشی میشود کشاورزی بومی و دامداری محلیها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. حالا از تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۱۹، اروپایی ها پس از این که معیارهای پایداری خود را برای بازار اتحادیه اروپا با کمسیون انتخابی پارلمان تطبیق دادند ، انتخاب کردند که مخازن خود را با بیودیزل حاصل از سویای تولیدی ایالات متحده پر کنند. این یک امتیاز دیگر برای ترامپ است که به گفته فعالین محیط زیست بهایش را سلامت حیوانات ، سلامتی ما و محیط زیست پرداخت خواهند کرد.

تجارت طلای کثیف

قاچاق و تخلیه موادی که باعث آسیب به لایه ازن میشوند و عدم رعایت آن نقض پروتوکل مونترال مصوب سال ۱۹۸۷است . بطور کلی تجارت هر گونه زباله  خطرناک که در سال ۱۹۸۹تحت عنوان کنوانسیون بازل مصوب شد که به تجارت و حمل و نقل فراملی زباله میپردازد. این یکی از مرسومترین منابع درآمد مافیا در جهان است.

سال ۲۰۱۸ در ایتالیا , بیش از ۲۸هزار نفر در تجارتی با بیش از ۱۶.۶ میلیارد یورو به فعالیتهای مجرمانه حوزه محیط زیست خصوصا تجارت زباله مشغول بودند. تجارت زباله از مبداء کشورهای توسعه یافته آغاز میشود و در کشورهای در حال توسعه پایان میگیرد. گزارشهای سازمانهای جهانی نشان میدهد که آلوده ترین رودهای جهان که در کشورهای آسیایی از چین تا هند و اندونزی جریان دارد در واقع حامل زباله هایی است که بخش مهی از ان در اروپا تولید شده است. اما این فاجعه ازغرب به شرق اروپا نیز در جریان است. سال ۲۰۱۸ کمسیون اتحادیه اروپا در حالی به لهستان بعلت بازیافت کمتر از ۵۰% زباله هایش تذکر داد که  هر ساله حدود ۱۲هزار تن پلاستیک قابل بازیافت بریتانیا راهی لهستان میشود. شرایطی که بسیاری از فعالین محیط زیست وحامیان حقوق  کارگری این کشوررا  نسبت به ان معترض کرده است. چین در سال ۲۰۱۸  ممنوعیت ورود ۱۴ نوع زباله جامد به کشورش را وضع کرد و بسیاری از کشتی های حامل زباله به کشورهای دیگر از جمله مالزی ، ویتنام ، تایلند ، اندونزی ، تایوان ، کره جنوبی ، ترکیه و لهستان رفتند. {۵}

به این ترتیب مافیای زباله در این کشورها بشدت قدرت گرفت. مافیایی که با رهاسازی زباله در طبیعت و یا سوزاندن آن هزینه بازیافت و معدوم کردن اصولی زباله را به جیب سازماندهی کنندگان بین المللی تجارت زباله  سرازیر کرد. تنها در یک گزارش در اواخر سال گذشته,  پلیس ایتالیا اعلام کرد محموله ای رها شده در طبیعت از زباله یافته اند که معدوم کردن اصولی ان بیش از دو میلیارد یورو هزینه خواهد داشت.

زباله های الکترونیکی شرایطی بسیار پیچیده تری دارند. آمار نشان میدهد در کشورهای توسعه یافته سالانه تنها ۵۰ میلیون تن زباله الکترونیکی (رایانه ، تلویزیون ، تلفن همراه ، لوازم خانگی و غیره) تولید میشود. این مجموعه زباله ها در اروپا مشمول قوانین سخت گیرانه ای میشوند. به همین دلیل تجارت پر سودتری را برای مافیا رقم میزنند. باطریهای لیتیوم یکی از از خطرناکترین انواع این زباله هستند . بولیوی , شیلی, آرژانتین صاحب غنیترین معادن لیتیوم جهان هستند. و بخش مهمی از زباله های آمریکا هم از همین کشورها سر در میاورد. بسیاری از فعالین محیط زیست معتقدند که شرکتهای چون اپل و سامسونگ و سونی که سودهای هنگفتی از تولید روزانه و تبلیغ مصرف آن عایدشان میشود باید پروسه بازیافت این محصولات را نیز بعهده بگیرند. تنها در سال ۲۰۱۴اپل بیش از ۳۹۷میلیون آیپد فروخت و اعلام کرد که تا سال ۲۰۱۶بیشتر از ۵ میلیارد رایانه فروخته است. {۶}

هنوز هم به لحاظ پوشش قانون و پیگیری قانونی و قضایی, در مجموعه جرم و جنایتها, جنایات محیط زیستی رتبه پایینی دارند و معمولا با مجازاتهای اداری و مالی مجازات میشوند. سازمان جهانی محیط زیست (UNEP) تحمین زده است که تشکلهای سازمان یافته که در حوزه محیط زیست به جرمهای سازمانیافته مشغولند تنها در اروپا سالانه بین ۲۰ تا ۳۰میلیارد دلار درامد کسب میکنند (سال ۲۰۱۱) . درامدی که با تحمیل هزینه های اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی قابل توجهی به جوامع ، وضعیت معیشت و زیستگاه اغلب جوامع بومی و محلی حاصل می شود. حتی در گزارشی منتشر شده توسط سازمان ملل در سال ۲۰۰۹,جرم سازمان یافته محیط زیست به عنوان یک عامل اصلی در گسترش فقر ، آوارگی و درگیری های خشونت آمیز توسط میلیون ها انسان ، به ویژه در جوامع در حال توسعه ، شناخته و معرفی شد. به این ترتیب مافیای سبز در سایه فقر و بیعدالتی اقلیمی اعمال شده به بومیان که زمانی صاحبان اصلی طبیعت بودند رشد میکند و جرم و جنایت در پیوند با توسعه مافیایی که از بسیار از جرمهای پیشین راحت تر و کم هزینه تر است, در حالیکه در آمد بسیار بیشتری کسب میکنند و میتوانند راحت تر در موردش با دولتها و قانونگذاران و صاحبان صنایع به توافق رسید. {۷}

سرقت تنوع زیستی و از بین رفتن گونه ها و زیستگاه های حیوانات نه تنها ضرر مالی بلکه افزایش “پناهجویان محیط زیست” را به دنبال داشته است ، مردم به دلیل از بین رفتن وضعیت معیشت ، مهاجرت کرده و مجبور به مهاجرت شدند. بین سالهای ۱۹۵۰ و ۲۰۰۰ ، ۸۰ درصد از درگیری های مسلحانه در مناطقی با “گونه های تهدیدآمیز” رخ داده است. از این رو، ناآرامی های سیاسی و درگیری های مسلحانه هم شرایط و انگیزه ای را برای جرم سازمان یافته محیط زیست ایجاد می کند که منجر به کاهش گونه ها و هم جابجایی انسان ها می شود (همفریس و اسمیت ، ۲۰۱۱).