اندیشه ، فلسفه
در آفرینش یک ایده و یا یک مفهوم جدید در حوزه اندیشه، شاید فیلسوف آلمانی از جهان بینیاز شود اما بعید است جهان از اندیشمند آلمانی بینیاز باشد. علم و فلسفه، خواهی آلمانی باشند یا نباشند هر دو در پی یافتن حقیقتاند. با این حال فلسفه مانند علم، ابزار آزمایشگاهی و لابراتوار ندارد که در آنجا با آزمایش و خطا بتوان عیار درستی و حقیقت آنچه اندیشیده Continue reading
در نوشتار پیشین «۳۰ سال حاکمیت نئولیبرالیسم بر اقتصاد ایران، ریشه ابرچالشهای امروز کشور» نگارنده کوشش کرد تا عمق و گسترش فزاینده بحرانها و نابرابریهای اجتماعیِ امروز کشور مان را در زمینههای گوناگون نشان دهد. Continue reading
با گذشت زمان هرچه بیشتر روشن میگردد، که علت اصلی ناکامی در گذار از حکومت اسلامی ناآگاهی از ماهیت آن است. حکومت کشور بزرگی مانند ایران، پدیدۀ اجتماعی بسیار پیچیدهای است و مخالفان بدون شناخت از ضعفها و تواناییهای حاکمیت نخواهند توانست روشهای مناسب و درستی را در پیش گیرند و Continue reading
از نظر نگهدار، مذهب نقش تعیین کنندهای در حرکت ایران به سمت دموکراسی داشته و خواهد داشت. اگر بسیاری از چپگرایان و لیبرالها نقش منفی مذهب در تحولات سیاسی کشور را میبینند، او بر نقش مثبت آن تأکید دارد. او درست به این خاطر، کتاب «هویت» فوکویاما و «تصحیح» خطای او را خوشامد گفت. از این رو او مشکلی با موجودی به نام جمهوری اسلامی ندارد به شرط آنکه «قانون» رعایت شود و رقابت» نخبگان در پای صندوقها حفظ شود. Continue reading
40 سال از عزل نخستین رئیسجمهور ایران میگذرد. رای عدم کفایت ابوالحسن بنیصدر در ۳۱ خردادماه ۱۳۶۰ در مجلس شورای اسلامی صادر شد. بنیصدر چهار دهه است که در نظام اداری و سیاستگذاری ایران نقشی ندارد اما میراث مخربش، به این زودیها گریبان اقتصاد ایران را رها نخواهد کرد. او را مبتکر اصلی بانکداری اسلامی، نقض گسترده مالکیت، مصادره اموال Continue reading
30 سال حاکمیت نئولیبرالیسم بر اقتصاد ایران، ریشه ابرچالشهای امروز کشور پیشگفتار: انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری در ایران انگیزهای شد تا بار دیگر شهروندان چون اقشار متوسط شهری، کارگران، معلمان، پرستاران، پزشکان و دانشجویان در سطوح مختلف اجتماعی، علمی و حتی شغلی، با شرکت فعال و چشمگیر در شبکههای اجتماعی، در کوچه و خیابان، در خانه Continue reading
خالده ادیب، از مهمترین زنان روشنفکر و مبارز ترکیه بود که در دورهی گذار از سلطنت عثمانی به جمهوری ترکیه نقش بسیار مؤثری داشت. زنی نویسنده، معلم، مبارز حقوق زنان و نمایندهی مجلس که پیشتر از زمانهی خود بود. مهدی شبانی دربارهی Continue reading
انواع مختلفی از شبهعلم وجود دارد: ستارهبینی، هومئوپاتی، باور به تخت بودن زمین و جنبش ضدواکسن. این «رشتهها» ادعاهایی عجیبوغریب را با دعوی علمی بودن وارد عرصهی علم میکنند. در ظاهر، این ادعاها علمی به نظر میرسند و معمولاً دربارهی همان چیزهایی بحث میکنند که موضوع گفتگوهای علمی است. با این حال، با بررسی دقیقتر مشخص Continue reading
نزدیک به یک هزار سال است که تسلای فلسفه اثر بوئثیوس در سراسر اروپا از کتابهای پرفروش بوده است. نه تنها کسانی آن را میخواندند که متن اصلی لاتینیاش را که در قرن ششم میلادی نوشته شده است میتوانستند بفهمند بلکه عدهای هم ترجمههایی از آن را به زبانهای گوناگون انگلیسی کهن و میانه، فرانسوی کهن، آلمانی علیای کهن، ایتالیایی، اسپانیایی و Continue reading
هگل متکلم (apologist) و فیلسوف ممتاز آلمانی طی سی سال غور در فلسفه و الهیات ”سه بار” به سوی خدا میرود و سرانجام میاندیشد که خدا ناگزیر رفتنی ست؛ خدایی که به احتضار افتاده و اندک اندک از هستی و تعالی (transcendence) تهی میشود. در دویست سال گذشته شاید فیلسوفی و متکلمی به عظمت و جسارت هگل در جهان نباشد که چنین بیباک خدا را از عرش به فرش (immanent) کشانده باشد؛ به باور او این هبوط الهی اجتناب ناپذیر است که پرودگار از پدر به پسر و از پسر به روح القدُس به آهستگی نفی (negation) شده یا به لحاظ منطقی در دیالکتیک هگلی “نقیض” میشود. Continue reading
کتاب انگارهی اسلام اروپایی؛ دین، اخلاق، سیاست و مدرنیتهی پایدار نوشتهی محمد حصحص (2019، انتشارات راتلج) میخواهد رویکرد جدید و متفاوتی را به مطالعهی اسلام در اروپا، یا به تعبیر نویسنده «اسلام اروپایی»، ارائه دهد. حصحص فارغالتحصیل و پژوهشگر فلسفهی سیاسی دانشگاه لوییس رم در ایتالیا و زادهی مراکش است. Continue reading
ماشاءالله آجودانی، پژوهشگر تاریخ و نویسندهی چند کتاب مهم دربارهی انقلاب مشروطه و اندیشههای تجددخواهی در ایران است. یکی از بحثهای اصلی او در نوشتههایش، نقد روشنفکران دورهی مشروطه است، مثلاً اینکه برخی از مفاهیم تجدد Continue reading
علیاکبر صادقی هنرمندی که در همان سالهای ابتدایی تأسیس «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» اولین فیلم انیمیشن کانون به نام هفت شهر را تولید میکند و حاصل این همکاری تا سال ۱۳۵۶ منجر به ساخت پنج اثر دیگر نیز میشود. او همچنین در سال ۱۳۸۴ بر اساس نقاشیهایش، با همکاری کانون، انیمیشن ائتلاف را میسازد. در تمامی این سالها در کنار فیلمسازی و تصویرسازی کتاب به نقاشی کردن هم میپردازد و حالا با او در رابطه با نوع فعالیتها و خاطراتش در کانون به گفتوگو نشستیم. Continue reading
این یادداشت مرور کتاب مهمیست نوشتهی اصغر شیرازی، پژوهشگر علوم سیاسی مقیم آلمان، با عنوان «ایرانیت، ملیت، قومیت». خود او در مقدمهی کتاب مقصدش را اینگونه توضیح میدهد: «آنچه موضوع این کتاب را تشکیل میدهد، تاریخ پیدایش مفهوم ایران و مدلول سرزمینی، قومی و سیاسی آن، به عنوان پیشزمینهی شناخت گونههایی از ناسیونالیسم ایرانی و بررسی شاخصهای اصلی گرایشهای ایرانگرا، ملتگرا و قومگرایانه در ایران جدید تا آغاز جنگ جهانی دوم و سقوط دولت رضا شاه است.» (ایرانیت، ملیت، قومیت، جلد اول، ص. ۹) Continue reading
به مناسبت روز جهانی رادیو (۱۳ فوریه) به بررسی اجمالی نظرات مارشال مکلوهان (۱۹۱۱-۱۹۸۰)، فیلسوف کانادایی، در مورد شکلهای گوناگون رسانه و تأثیر آنها بر انسان پرداختهایم. آنچه میخوانید برگردان بخشهایی از پادکست PHILOSOPHIZE THIS! در مورد این اندیشمند است. برای برخی از ما رخدادهای پیرامونمان چندان اسباب سردرگمی نیستند. اخبار را نگاه میکنیم، اطلاعات کسب میکنیم و کتاب میخوانیم … زمانی که اتفاقی روی میدهد به خوبی میدانیم که در جهان چه میگذرد، از طبیعتِ انسان و نحوهی واکنش مردم به این اتفاق نیز به خوبی آگاهایم. اما گاهی در جهان اتفاقی میافتد که ما را Continue reading
به نظر می رسید که حجم انبوه مطالب گاه بسیار در خور توجهی که در مورد پنجاهمین سالگرد سیاهکل منتشر شد، نوشتن بیشتر در این مورد را غیرضروری کرده باشد. اما خواندن تعدادی از این مطالب و همچنین حجم انبوهی از اظهارنظرها در شبکه های اجتماعی یک بار دیگر نشان داد که فقط دوستداران چپ نیستند که به مناسبت سیاهکل به بزرگداشت و نقد این رخداد می پردازند، دشمنان چپ هم مترصد فرصتند تا کینه ی تاریخی و طبقاتی خود علیه سیاهکل و چپ را به نمایش Continue reading
جف کافمن و مارشا رز یک زوج هنرمند و صاحبنام در سینمای مستند آمریکا هستند. ارتباط دوستانهی ما از سال ۲۰۱۸ در اثنای ساختن مستند مشهور آنها دربارهی زندگی «نسرین ستوده» آغاز شد. در صحبتهای پشت صحنهای که بسا جذابتر از صحبتهای«صحنهای» است، گاه بر سر میز شام و یا هنگام نوشیدن چای و قهوه در وقت استراحت، از سلیقههای هنری و ادبی هم حرف میزدیم. در توالی این گفتگوهای صمیمانه بود که ملتفت نقاط مشترک زیادی در گرایشهای هنری، ادبی و اجتماعی یکدیگر شدیم. Continue reading

دیباچه الف. چشمانداز ما: پیشرفت بشر در جهان آزاد ب. چالش ما: تهدیدهای تازهی پیش روی آزادی ج. واکنش ما: فرصت برای همه، پیشرفت برای همگان گروهی از لیبرالهای جهان در سال ۱۹۴۷ مانیفست آکسفورد، نخستین اعلامیهی جهانی اصول لیبرال، را به چاپ رساندند. این حرکت در پاسخ به کابوس جنگ جهانی دوم و ویرانیهای بیسابقه آن، کشتار میلیونها انسان، و علیالخصوص فجایع غیرانسانی هولوکاست انجام گرفت. پس از پیروزی علیه نازیسم و فاشیسم و در مواجهه با اقتدارگرایی کمونیسم، لیبرالها مصمم شدند تا ارزشها و حقوق انسانی را یادآور شوند، و مانیفست آکسفورد میرفت تا Continue reading
شاید ۱۰ سال یا بیشتر باشد که در نوشتن آن چه در اینجا میخواهم بگویم این دست و آن دست میکنم. گاهی جایی اشارهای میکنم و یا با یکی از دوستان خود در میان فداییان خلق و حزب چپ به جدل میپردازم. سپس میروم و یکی دوسال بعد دوباره به این دیدگاهها برمی گردم تا ببینم چگونه است. در این روزها که طیفهای گوناگون و پراکنده فداییان خلق در شبکههای اجتماعی به گونهای گسترده به تبلیغ و بزرگداشت پنجاهمین سالگرد سیاهکل پرداختهاند، به بسیاری از سخنرانیها، نوشتهها و برنامههای موجود در شبکههای اجتماعی پرداختم و بر آن شدم که من نیز نگاه خود را، هر چند کمی پراکنده، به Continue reading