ادامۀ «نگاهی به اسناد همزمان آغاز اسلام» پنج تاریخ سبئوس (Die armenische Chronik, Sebeos) «با اطمینان می‌توان گفت که نویسنده (سبئوس) اطلاع داشت که اعراب سرزمین‌های بیزانس را تصاحب کردند و او همچنین چند داستان، یا شایعه از جنگ‌های اعراب نیز شنیده بود.»، اما نه بیشتر Continue reading →

یک اشاره در این جا فشردۀ فصل نخست [شامل چهار بخش] از «محمد تاریخی» به پایان می‌رسد و فصل دوم آن [در دو بخش] آغاز می‌شود. Continue reading →

یک بازنگری تاریخی با اتکا به نخستین زندگی‌نامۀ محمد سیره رسول‌الله و سلمان فارسی: ابن اسحاق در زندگی‌نامۀ محمد از «سلمان فارسی» به عنوان یک شخصیت تاریخی نیز گزارش می‌دهد. این گزارشِ شدیداً Continue reading →

یک بازنگری تاریخی با اتکا به نخستین زندگی‌نامۀ محمد مکه: شهری تجاری و محل تولد محمد: در بخش یک دیدیم که تاریخ تولد محمد با اسناد و مدارک تاریخی سازگار نیست و در برابر یک علامت پرسش بزرگ قرار می‌گیرد. حال به محل تولد او بپردازیم. Continue reading →

یک بازنگری تاریخی با اتکا به نخستین زندگی‌نامۀ محمد: دیباچه : هر آن چه ما، مسلمان و نامسلمان، دربارۀ محمد پیامبر اسلام می‌دانیم از روایات اسلامی است که دست کم ۱۵۰ سال پس از به اصطلاح هجرت یعنی سال ۶۲۲ Continue reading →

چه‌طور عکاسی صدای بلند اعتراض سیاه‌پوستان شد، مهتاب خسروشاهی: اعتراض، صدای خستگی آدمی‌است در برابر آن‌چه او را بی‌تاب کرده است؛ آن‌چه او را آزرده و آنچه جسم و روان او را خسته کرده‌است. اعتراض اما شکل‌های مختلفی دارد؛ از فریاد کردن در کوچه‌های شهری که خسته‌اش کرده تا خلق آثار هنری و ادبی. سیاهان آمریکا در قرن نوزدهم میلادی، عکاسی را به صدای بلند اعتراض خود تبدیل کردند؛ Continue reading →

اوج بازرگانی زمینی و دریایی ایران در دوران ساسانیان و صفویان بود. هر دو فاقد ‎متحد استراتژیک بودند. بهمین دلیل با بازرگانی، مبادلات اقتصادی و ائتلاف‌های موقت سیاسی کوشیدند بر ‎انزوا پیروز شوند. اینان می‌دانستند که در دفاع Continue reading →

جان لنون در یکی از جاودانه ترین ترانه هایش از مخاطبش می خواهد جهانی را تصور کند که تصور کردنش دشوار است! رویاهای جهانی انسانی و بس زیبا که در آن از فقر و جنگ و رقابت و ویرانی و استبداد خبری نیست و انسان دشمن انسان نیست. رویاهایی عمیقا انسانی اما دور از انتظار که تصور کردنش نیز دشوار است. اما گویا تصور کردن ابعاد سیاهی ها حد و مرزی در جهان امروز ندارد. یکی از این نمونه ها جهنمی Continue reading →

در سال‌های اخیر هم در اروپا از سوی راست‌های افراطی هم در میان عده‌ای از ایرانی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که هوادار سلطنتِ پادشاهی یا هوادار «ایرانشهری» هستند، گرایش ناسیونالیسی رشد بی‌سابقه‌ای کرده است. در اینجا برای روشن شدن برخی از توّهم‌هایی که باعث تقویت ناسیونالیسم (میهن‌پرستی یا خاک‌پرستی، نه میهن دوستی که مقوله‌ی دیگری است) می‌شود، لازم می‌دانم به عنوان دانش‌آموخته‌ی Continue reading →

پیشکشی فروتنانه به دکتر آجودانی و «مشروطه ایرانی»اش نگاه ابن‌هشامی به تاریخ نگاهی رمانتیک است. نگاه رمانتیک آدمی را دچار افسون می‌کند و پژوهشگر افسون‌زده به‌ناگزیر افسانه می‌بافد. از دیگرسو نگاه مانوی ما ایرانیان به پدیده‌ها نگاهی «یا رومیِ روم، یا زنگیِ زنگ» است و آن جهان‌بینی دوگانه‌گرا که با بخش کردن پیرامون خویش به نور و تاریکی می‌آغازد، به‌ناچار نمی‌تواند بپذیرد که در دل هر رخداد نیکی، بدیهایی Continue reading →

این نوشته پیشکش ناچیزی است به دکتر ماشاءالله آجودانی، به پاس تلاش بزرگ و سترگش در واکاوی و بازنگری تاریخ نوین ایران، بویژه در کتاب مشروطه ایرانی، که چشمان مرا به جهانی نو در تاریخ‌پژوهی واگشود. اگر برآمدن یک جنبش را به ساختن یک ساختمان مانند کنیم، آنچه که در بخش نخست این جستار آوردم، «مصالح» این ساختمان بودند. از نگاه پسینی پارلمانتاریسم و آزادی و حقوق بشر و برابری شهروندان Continue reading →

این نوشته پیشکش ناچیزی است به دکتر ماشاءالله آجودانی، به پاس تلاش پیگیر و سترگش در واکاوی و بازنگری تاریخ نوین ایران، به‌ویژه در کتاب «مشروطه ایرانی»، که چشمان مرا به جهانی نو در تاریخ‌پژوهی واگشود.به‌جای دیباچه: در نگاه به تاریخ، ما ایرانیان را باید که نبیرگان راستین ابن‌هشام دانست. نه تنها تاریخ آغازین اسلام و فروپاشی شاهنشاهی ساسانیان، که تاریخ نزدیک ما نیز با همان Continue reading →

این پژوهش به بررسی تولید تاریخ‌نگاری در سلطنت نصری [خاندان نصری یا آل‌نصر, م.] حیره در پایان قرن ششم میلادی می‌پردازد. این گفتار استدلال می‌کند که تاریخ‌نگاری حیره شامل فهرست‌های سلطنتی، داستان‌های مهاجرت قبایل، و تاریخ اسقف‌های حیره می‌شود، و اکثریت آن‌ها در عصر آخرین سلطان نصری، النُعمان سوم، سروده شده‌اند. در ادامه استدلال می‌کند که مطالب مربوط به حیره که در منابع بعدی مانند Continue reading →

مطالعۀ سرگذشت ملت‌ها در گذشته، بازخوانی امیدها، موفقیت‌ها، پیروزی‌ها، جنگ‌ها، شکست‌ها، نومیدی‌ها، قحطی‌ها و روزهای سخت‌شان در هنگام شیوع بیماری‌های مهلک، وقوع رخدادهای طبیعی مثل زلزله، فوران آتش‌فشان‌ها و… است. اما مطالعۀ سرگذشت قوم یهود «از لون دیگریست»؛ انگار مطالعۀ قومی‌ست از سیاره‌ای دیگر؛ قومی برگزیده از جانب خدایشان یهوه اما نه برای داشتن روزگاری خوش، آرام و Continue reading →

کارتر در نامه ای به امام خمینی(ره) نوشت: من توفیق داشتم پیام ۲۱ مارس شما را خطاب به مردم ایران بخوانم. من این پیام را یک سند اساسی برای آینده کشور شما تلقی می کنم. در این پیام شما موضع خود را در سیاست بین‌الملل مشخص نموده اید. این امر مورد توجه ماست. من موافقم که صلح جهانی نیازمند روابط جدید بین دولت ها به خصوص احترام به حاکمیت ملل و حق مردم دایر بر تعیین سرنوشت خود می باشد. Continue reading →

همواره فکر می‌کنم، تاریخ داستانی خطی نیست. تاریخ روایتی است که می‌توان آن را از انتها به ابتدا، در میان یک باغ خرم و یا از میانه یک میدان رزم که با صدای شیهه اسبان در هم آمیخته است، تورق کرد. می‌خواهم با بستن Continue reading →