در پایانِ یک سمینارِ مجازی اخیرِ مجمع جهانی اقتصاد (داوس) پیرامونِ فن آوری‌های جدید در اقتصاد بین‌الملل، به وضوح روشن بود که منطقِ یک ایدئولوژی دیگر منسوخ شده است. کدام ایدئولوژی؟ ایدئولوژی عدمِ یادگیری از/ عدمِ همکاری با منظومۀ جهانی. Continue reading →

تصورِ اینکه ابتکار به خرج بدهی، و زندگیِ منحصربه‌فرد خودت را داشته باشی، واقعاً وسوسه‌انگیز است. آدم‌ها به خلاقیت غبطه می‌خورند. چه عالی می‌شود که آن فرد خلاق تو باشی و آدم‌ها، به‌جای استیو جابز و مارک زاکربرگ، جملات انگیزشی تو را دست‌به‌دست کنند. اما اگر در یک مسیری فقط استثناها پیروز شوند، نکند آن راه بی‌راهه باشد. جولیان چانگ با الهام از فلسفۀ چینی می‌گوید خلاقیت اصلاً به معنای نوآوری نیست؛ کافی است بتوانید با ورزیدنِ مهارت‌هایتان از دل شرایط سخت و متعارض سربلند بیرون بیایید. Continue reading →

اگر دشمنی و یا بی‌تفاوتی نسبت به فرهنگ روشنفکری جدی در دهه‌های گذشته در جهان اقیانوس اطلس روند فزاینده‌ای یافته است، در ایران، در جائیکه جلال ال احمد چهل سال پیش در باره خدمات و خیانت روشنفکران نوشت، مسلماً عکس آن صادق است. وقتی که هابرماس در سال ۲۰۰۲ و رورتی چند سال بعد از ان، از ایران دیدن نمودند، هزاران نفر برای حضور در سخنرانی‌های انان جمع شدند و سالن‌های سخنرانی را پر نمودند. یک ضمیمه در روزنامه اعتماد، در ماه فوریه گذشته (این مقاله در سال ۲۰۱۰ نگاشته شده است. م) که می‌توانست حاوی مصاحبه‌ای حول مارکسیسم–اتریشی، و تفسیری از کانت باشد، یا Continue reading →

پایداری یک مفهوم فرهنگی و فرهنگ، پیشران و سرچشمه‌ی خلاقیت در توسعه‌ی پایدار شهری و بازآفرینی شهری محسوب می‌شود که بر پایه‌ی تنوع فرهنگی،تکوین و مشارکت کامیونیتی(اجتماع محله ای) امکان پذیر است.پایداری یک مفهوم فرهنگی ست که از ارتباط بین کامیونیتی (اجتماع) و محیط زیست ِفرهنگی و طبیعی ِ هر جامعه می‌روید. تاکید می‌شود که در عصر فزونی هرچه بیشتر ِ دیجیتالی، الگوهای شهری متنوع بوده و تغییر پویای مداوم در شهرها مدنظر است. بنابراین از هرگونه مدل‌های استاندارد و از پیش تعیین شده به شدت امتناع می‌شود و در مقابل، از پیشبرد رویکرد مبتنی بر ویژگی مکان، همگرایی و Continue reading →

کانون نویسندگان ایران تنها تشکل نویسندگان مستقل و آزادی خواه ایران است که قدمتش به بیش از نیم ­قرن می­رسد. درست به ­دلیل همین استقلال و آزادی خواهی، کانون همیشه زیر تیغ سرکوب قرارداشته و به ­طبع نمی­توانسته به ­طور پیوسته فعالیت کند. کانون نویسندگان ایران تنها تشکل نویسندگان مستقل و آزادی خواه ایران است که قدمتش به بیش از نیم ­قرن می­رسد. درست به ­دلیل همین استقلال و آزادی خواهی، کانون همیشه زیر تیغ سرکوب قرارداشته و  به ­طبع نمی­توانسته به ­طور پیوسته فعالیت کند. این گسستگیِ زمانی، فعالیت کانون را ناگزیر به سه دوره­ ی جدا از هم تقسیم کرده است: اول از ۱۳۴۷ تا Continue reading →

بیشتر فیلسوفان قرن بیستم با توسل به جهان‌بینی‌های راست و چپ امکان تحقق بهشتی بر زمین را وعده می‌دادند. آیزایا برلین اندیشمندی استثنائی بود که گفت ساختن بهشت در این دنیا نه مفید است و نه ممکن.اریک هابسبام، تاریخ‌نگار بریتانیایی، قرن بیستم را “عصر افراط و تفریط” خوانده بود و با این که خود به مارکسیسم باور Continue reading →

در ایران، نخستین بار در دوران ناصری بود که تمایل به قانون بطور جدی مطرح شد. ایرانیانی که متوجه ضعف و عقب ماندگی خود از کشورهای اروپایی شده بودند، راه رسیدن به آن پیشرفت های بزرگ را در حاکمیت قانون می دیدند. می توان گفت حاکمیت قانون مطالبه نخبگان کشور شده بود و حتی ناصرالدین شاه نیز مستثنی نبوده و دستوری برای تدوین قانون صادر کرده بود و تاقبل از مرگ او متن هایی نیز نوشته شده و اقداماتی صورت پذیرفته بود. به این ترتیب اولین تلاش های ایرانیان برای فهم و دستیابی به قانون اندک زمانی قبل از تشکیل اولین مجلس شورای ملی آغاز شده بود. Continue reading →

انزو تراورسو در طی فاصله کوتاهی دو کتاب، که او ان‌ها را چون یک قاب دو لوحی، دو چیز متقابل می‌شمرد، را منتشر نموده است. این تاریخ‌نگار اندیشه، در کتاب «چهره‌های جدید فاشیسم» ، تعریف خود از مفهوم «پسافاشیسم» را برای افشای طبیعت هنوز در حال تغییر جریان‌های جدید پوپولیستی و بیگانه‌ستیز، از لوپن تا ترامپ، به کار می‌گیرد. او در کتاب « مالیخولیای چپ‌، مارکسیسم، تاریخ و حافظه» که در ژانویه ۲۰۱۷ توسط دانشگاه کلمبیا منتشر شده است، توضیح می‌دهد چرا چپ باید از مالیخولیای ذاتی خویش، که نیرویی برای نوگرایی و بازسازی خود اوست، استفاده کند. Continue reading →

نظام فلسفی هگل، چونان جزء اخیر پازل معرفت متافیزیکی انسان غربی ظاهر می‌شود و آن را کامل می‌کند. اشاره: این نوشته، قسمت دوم از سه مطلبی است که به بررسی فرهنگ از منظر هگل می‌پردازند. بخش‌ سوم نیز در روزهای آینده در باشگاه اندیشه منتشر خواهد شد.

Continue reading →

بنیاد فرهنگ برای هگل آگاهی‌‌ای است که به صورت دوره‌‌های تاریخی قوام می‌‌یابد و خویش را می‌‌یابد، آری «هگل، تأدیبِ انسان را در تاریخ و برهه‌‌های تحقق آن، تعقیب می‌‌کند»

Continue reading →

جستاری در باب روان‌شناسیِ اتهام ما همه مواردی استثنائی هستیم. همه می خواهیم در برابر چیزی فرجام خواهی کنیم! هر یک از ما بر معصومیت خویش به هر قیمتی اصرار دارد، حتی اگر لازم باشد تمام بشریت و آسمان را متهم کند. آلبر کامو – سقوط Continue reading →

تیموتی اسنایدر ــ نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه و استاد دانشگاه یِیل ــ متخصص تاریخ اروپای مرکزی و شرقی و هولوکاست است. او چند کتاب درباره‌ی اقتدارگرایی، فاشیسم و ناسیونالیسم نوشته است که جدیدترینِ آنها عبارت‌اند از در باب استبداد: بیست درس از قرن بیستم و در مسیر ناآزادی: روسیه، اروپا و آمریکا. Continue reading →

دوستم جیسون همیشه به طعنه و شوخی می‌گوید، «به‌رغم همه‌ی پیشرفت‌های پزشکی، میزان مرگ‌ومیر ثابت مانده است ــ یک مرگ به ازای هر نفر!» جیسون و من با هم در دهه‌ی 1980 در رشته‌ی پزشکی درس می‌خواندیم. ما، مثل هر کس دیگری در این رشته، شش سال تمام وقت خود را صرف حفظ کردن تمام مشکلات و Continue reading →

بسیاری از باورهای ما که نقش اساسی در جهان‌بینی‌مان دارد، برگرفته از جوامعی است که به آن تعلق داشته و در آن پرورش یافته‌ایم. والدین مذهبی بچه‌های مذهبی بار می‌آورند، مؤسسات آموزشیِ لیبرال، فارغ‌التحصیلان لیبرال تربیت می‌کنند و ایالت‌های دموکرات یا جمهوری‌خواه اغلب دموکرات یا جمهوری‌خواه باقی می‌مانند. البته Continue reading →

امپراتور رومی مارکوس اورلیوس آنتونینوس، واپسین فیلسوف رواقیِ نامدارِ دوران باستان بود. او در 14 سال آخرِ زندگی‌اش با یکی از وخیم‌ترین بیماری‌های همه‌گیر در تاریخ اروپا مواجه بود. بیماریِ همه‌گیرِ آنتونین، که نامش منسوب به اورلیوس است، احتمالاً ناشی از گونه‌ای از ویروس آبله بود. تخمین می‌زنند که حدود 5 میلیون نفر، از جمله احتمالاً خود مارکوس، بر اثر ابتلا به این ویروس جان باختند. Continue reading →

به دنبال تهیه فهرستی از ترجمه‌های فارسی آثار فروید بودم که یادداشت کاربری در زیر نسخه فارسی ”سه رساله در باره تئوری مسائل جنسی” نظرم را جلب کرد. او کتاب را اثری شرم آور و مروج فساد نامیده بود. این نوشته تداعی خاطره دیگری شد از ایام نوجوانی که چند باری نام فروید را شنیده بودم و از دوستی پرسیدم فروید چه می‌گوید که در جوابم گفت «هیچی‌‌، چرت وپرت» و پرونده فروید بسته شد.  این مقاله بر سر آن نیست که از نظریه فروید دفاع کند یا آن را نقد کند بلکه با این نیت نوشته می‌‌شود که به زبانی ساده علاقه‌مندان را با روانکاوی آشنا کند. برای نقد هر نظریه‌ای نخست باید آن را شناخت تا بتوان به نقد آن Continue reading →

دونالد ترامپ یک احمق پفک‌رنگ است. برخی از حامیانش کرایسلرسوارانی هستند که سعی دارند خودشان را نازی جا بزنند. بله، اینها درست. اما مشکلی که به قدرت‌گرفتن این مرد انجامید (محدودسازی مهاجرت) به این زودی‌ها رفع نخواهد شد. همه‌گیری‌ کووید-۱۹ هر تأثیری که داشته باشد، این مشکل را شدیدتر خواهد کرد و حرف‌های دل‌خوش‌کن درباره‌ی مرزهای باز باعث حل آن نخواهد شد. اما به جای بحثی درباره‌ی مهاجرت که دست‌کم تا حدی با آگاهی تاریخی همراه باشد و تأثیر این پدیده بر هویت ملی و زندگی مدنی را بررسی کند، بحث ملی ما درباره‌ی مهاجرت هنوز پشت ابرهای افسانه‌ی منشأ این ملت پنهان مانده است. Continue reading →

همبستگیِ آسیب‌دیدگان ‏آنگاه که با شکنندگیِ خود رویاروی می‌شویم ‏ با وجود تمام پیشرفت‌های اخیر فن‌آوری، بیماری جهانگیر ‏کووید-۱۹ گوشزد کوبنده‌ای به ما انسان‌ها در یادآوریِ ‏شکنندگیِ ما بوده و در سراسر جهان، تکانی سخت به ارزش‌ها ‏وارد کرده است.‏ در گرماگرم نبرد تراژیک و اوج‌گیرنده میان جامعۀ بشری و ‏دشمن جدید آن کووید- ۱۹، رنج مشترک انسان‌ها راه را برای ‏همبستگیِ مردمان همۀ سرزمین‌ها گشوده است. یک چنین ‏راهسپاریِ جهانی در جاده‌ای تاریک و دراز، تلاشی جدید برای ‏بشریت و شاید مهمترین آن پس از نبرد با نازیسم در دهۀ چهل قرن ‏بیستم به شمار می‌رود. جامعۀ بشری اینک بار دیگر در نبرد ‏با Continue reading →

در بخش اول این نوشتار وعده کردم که بخش دوم را با عنوان «کرونا و توسعه» به شرح پیامدهای توسعه‌ای کرونا برای ایران اختصاص دهم. راستش تا این‌جای کار نزدیک به ۳۰ صفحه نوشته ام اما خودم هنوز راضی نیستم یعنی نتوانسته ام یک چارچوب تحلیلی منسجم برای نشان دادن اثر کرونا بر آینده توسعه در ایران تدوین کنم. البته در این ۳۰ صفحه به انواع پیامدهای احتمالی کرونا برای ایران در حال و احتمالا در آینده اشاره کرده ام اما هنوز نمی‌توانم مطمئن باشم و نشان دهم که مجموعه آن پیامدها در کل موجب تقویت فرایند توسعه در ایران می‌شود. بنابراین ضمن پوزش از همه دوستانی که در انتظار خواندن یک متن Continue reading →

هنر زندگی (Art of life) به ما می‌گوید به کجا باید برویم و دانش ، چگونگی رفتن را مشخص می‌کند. یعنی هر کنش‌گری باید بداند و مشخص کند که به کجا و چگونه می‌رود.
“جان استوارت میل” فایده باوری (یوتیلیتاریانیسم)، بسیار فراتر از یک مکتب فکری آکادمیک ، موضوع بحث و چالش است. این ” جهت گیری “، اکنونیت ویژه و تاثیرهای مهمی در زندگی روزمره ما، در سطح جهانی و در ابعاد اخلاقی ، سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی دارد که سبب توجه روزافزون قانون گزاران ، برنامه ریزان و مدیران بخش‌های گوناگون بدان شده است. Continue reading →