تاریخ
به مناسبت سالروز اشغال ایران از سوی متفقین در شهریور ۱۳۲۰ در ۳ شهریور ۱۳۲۰، دو سال پس از آغاز جنگ جهانی دوم، ارتشهای بریتانیا و آمریکا از جنوب و شوروی از شمال به ایران حمله و کشور ما را به اشغال خود Continue reading
دونمه (Dönme[1]) یا ساباتیان که به «یهودیان مخفی» نیز شهرت دارند، گروهی از یهودیان دوران عثمانی بودند که به اجبار مسلمان شدند اما در خفا همچنان به آموزهها و سنتهای یهودی وفادار ماندند. رهبر و بنیانگذار این گروه «ساباتای سویی»، از «یهودیان سفارادی» قرن هفدهم بود که ادعا کرد مسیحا یا همان ناجیِ موعود قوم یهود است. این گروه از قرن هفدهم تا اواسط قرن بیستم تأثیر سیاسی-اجتماعیِ Continue reading
جنگ ایران و عراق که در شهریور ۱۹۸۰ آغاز شد، اوضاع دشوار اقتصادی و سیاسی ایران را به میزان فوق العاده ای تشدید و بدون آن هم وضعیت تنشآمیز سیاست خارجی در منطقه خاورمیانه و نزدیک را بدتر کرده بود. تنش در روابط بین عراق و ایران از مدت ها پیش بوجود آمده بود. برابر پروتکل قسطنطنیه در سال ۱۹۱۳ که توسط امپراتوری عثمانی و ایران با میانجیگری Continue reading
ابهام در مفهوم «استعمار» از ریشههای عمیق خود این واژه آغاز میشود: چه این مفهوم را در زبانهای اروپایی بگیریم و چه آن را در زبان خودمان دنبال کنیم با یک واقعیت روبرو میشویم، اینکه این واژه در شکل کنونیاش، دارای نوعی تضاد مفهومی درونی است که آن را در آن واحد بهمثابۀ نوعی فرایند سازنده (از عمران) و نوعی فرایند مخرب (در رابطه با موقعیت پیش و پسااستعماری) مطرح میکند Colonialism در Continue reading
از قرن هجدهم به بعد زنان برده، اکثریت جمعیت در مزارع استعماری را تشکیل میدادند. تجارت بردهداری به شدت متکی به کار و باروری زنان سیاه پوست برده بود. با این حال جایگاه آنها در پژوهشهای تاریخی به فراموشی سپرده شده است. سی و پنج سال پیش من یک تک نگاری با عنوان شورشیان طبیعی: تاریخ اجتماعی زنان سیاه پوست برده در باربادوس[۲] منتشر کردم. نتیجهی انتشار آن، اعتراض شدید Continue reading
دشمنی با محمدرضاشاه که گاه باعث دشمنی با کل مشروطیت یا حتی کل موجودیت ایران بهعنوان یک ملتــکشور میشود، هیچ توجیه تاریخی واقعی ندارد و در نتیجه میبایستی نوعی بیماری روانی به شمار آید Continue reading
چهار دههی قبل، میلان کوندرا جُستاری دربارهی اروپای مرکزی نوشت که به یکی از مؤثرترین مداخلههای سیاسیِ رماننویسانِ معاصر تبدیل شد. این واقعیت که پارسال این جستار دوباره در قالب یک کتاب منتشر شد گویای تأثیر ماندگارِ آن است. Continue reading
در سلسلهی بیپایان جنگ و کشتار در خاورمیانه شمار افزایندهی آوارگان و جنگزدگان وضعیت آنها در منطقه را همواره وخیمتر و نابسامانتر کرده است. اولین موج پناهجویان خاورمیانه فلسطینیها بودند که در سال ۱۹۴۸ خانه Continue reading
در ۱۲ ژوئن ۱۹۶۴، نلسون ماندلا، رهبر «کنگرهی ملیِ آفریقا»، به اتهام خرابکاری، خیانت، دسیسهچینیِ خشونتآمیز، و تحریک به اعتصاب به حبس ابد محکوم شد. ماندلا، که به حرفهی وکالت اشتغال داشت، در پایان Continue reading
در نخستین ساعات نهم نوامبر ۱۹۳۲ نادیا، همسر استالین، با تپانچهای کوچک به زندگی خود پایان داد. در گواهی فوت او، علت مرگ، آپاندیسیتِ حاد قید شد. همه اما میدانستند که علت خودکشیِ نادیا، اعتراض به Continue reading
چندی پیش مقالهای دربارهی رضا شاه و تجددش نوشتم. بخشی است از کتابی که در باب رضا شاه در دست نوشتن دارم و قاعدتاً باید آن را «در جستجوی رضا شاه» نامید. سپس مطلبی با نام جنگ مسجد گوهرشاد Continue reading
دستبردن در «تاریخ» پیشینهای به درازای تاریخ نگارش آن دارد. هدف از آفرینشِ چنین تاریخی، آموزشِ و استوارسازیِ گونهٔ ویژهای از باورهای دینی، قومی و یا ملی بود، که در راستای مسیر باور حکومتیِ معینی قرار داشتند. برای Continue reading
چکیده : همواره حتی از سوی عراقیها فراموش میشود که پیش از سقوط ساسانیان، نبردِ ”قادسیه“ مهمترین رخداد برای فتح عراق بود. چرا که زمینههای اصلی عرب و اسلامیزه شدن آن با سرعت بیشتری از شام و مصر رخ داد. به چنین دلایلی عمر بن خطاب عراق را ”الجمجمه العرب“ نامید. ناسیونالیسم ساختگی که ریشههای اصلی قلم، هنر، ورزش و سیاستی بود که صدام ضد ”دیگری“ تعرف نشده یعنی ایران Continue reading
چکیده : همواره حتی از سوی عراقیها فراموش میشود که پیش از سقوط ساسانیان، نبردِ ”قادسیه“ مهمترین رخداد برای فتح عراق بود. چرا که زمینههای اصلی عرب و اسلامیزه شدن آن با سرعت بیشتری از شام و مصر رخ داد. به چنین دلایلی عمر بن خطاب عراق را ”الجمجمه العرب“ نامید. ناسیونالیسم ساختگی که ریشههای اصلی قلم، هنر، ورزش و سیاستی بود که صدام ضد ”دیگری“ تعرف نشده یعنی ایران Continue reading
درسهایی که احتمالا رهبران امروز حزب کمونیست چین از رخداد میدان تیان آنمن میتوانند در دستور کار قرار دهند چنین مواردی خواهند بود: رژیم کمونیستی توسط دشمنان داخلی و خارجی محاصره شده که قصد دارند آن را ساقط Continue reading

جوزف ویساریونوویچ جوگاشویلی معروف به استالین (فولادین)، نابغه و اسطورهای جنگی بود که با پیروزی بر آرمان جهانگستر هیتلر به یکی از فاجعهبارترین جنگهای تاریخ نقطۀ پایان گذاشت و کشور خود را به یک ابرقدرت تبدیل Continue reading
شیخ وشاه یا واضح تر بگویم، میان شیوخ حکومتی و شاهان قدرتمدار در طول تاریخ اتحادهای نامیمون به سودحاکمیت و به زیان مردم منعقد بوده است. بطوری که در ادوار مختلف شیخ و شاه در گروهبندی های قدرت Continue reading
«اگرچه تاریخ را در کوتاهمدت فاتحان رقم میزنند، اما در بلندمدت دستاوردهای تاریخیمان در زمینهی دانستهها را مرهون تجارب شکستخوردگان هستیم.» (کوزلک ، ۲۰۰۲، به نقل از تراورسو ۱۴۰۱، ص ۷۶) «به این نتیجه رسیدهام که آنچه مرا در حوزهی مصاحبت جامعه و تاریخ قرار میدهد، آنچه در اعماق روانم چاه میزند و آن را به روانهای دیگران پیوند میزند، آنچه شکست و یا برعکس شکفتگی فردی مرا در قالب شکست یا شکفتگی دیگران ادامه میدهد، قصه است، قصه تاریخ خصوصی و عمومی من است» (براهنی، ۱۴۰۲، ص ۸).