«اگرچه تاریخ را در کوتاه‌مدت فاتحان رقم می‌زنند، اما در بلند‌مدت دستاوردهای تاریخی‌مان در زمینه‌ی دانسته‌ها را مرهون تجارب شکست‌خوردگان هستیم.» (کوزلک ، ۲۰۰۲، به نقل از تراورسو ۱۴۰۱، ص ۷۶) «به این نتیجه رسیده‌ام که آن‌چه مرا در حوزه‌ی مصاحبت جامعه و تاریخ قرار می‌دهد، آن‌چه در اعماق روانم چاه می‌زند و آن را به روان‌های دیگران پیوند می‌زند، آن‌چه شکست و یا برعکس شکفتگی فردی مرا در قالب شکست یا شکفتگی دیگران ادامه می‌دهد، قصه است، قصه تاریخ خصوصی و عمومی من است» (براهنی، ۱۴۰۲، ص ۸).

Continue reading →

تمدن‌ها به دلایل زیادی از جمله درگیری‌های داخلی، هجوم ارتش‌های مهاجم، طاعون و بلایای طبیعی احتمالا ازجمله فوران‌های آتشفشانی که آسمان را برای سال‌ها تاریک می‌کرد، سقوط کردند. فرارو- دیوید ابوالعفیا؛ پژوهشگر و مورخ بریتانیایی است که در حوزه  تاریخ ایتالیا، اسپانیا، همچنین تاریخ مدیترانه در قرون وسطی و رنسانس فعالیت می‌کند. او بخش اعظمی از فعالیت‌های آکادمیک خود را در دانشگاه کمبریج گذارند. پروفسور ابوالعفیا همچنین مدیر دانشکده تاریخ دانشگاه کمبریج از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ بود و به‌عنوان عضو شورای سیاست‌گذاری دانشگاه کمبریج در سال ۲۰۰۸ انتخاب شد. Continue reading →

«اِیمی دوپره» همیشه راجع به تجاوز دو سرباز آمریکایی به مادرش در دوران پیاده‌سازی نیروهای متفقین در ژوئن ۱۹۴۴ میلادی در منطقه نرماندی فرانسه سکوت کرده بود؛ اما با گذشت ۸۰ سال پس از این تعرض وحشیانه، او Continue reading →

با توجه به زندگینامه های محمد و تاریخ نگاری های اسلامی، آیا محمد رسول الله بارور یا نابارور بود؟ طرح چنین پرسشی برای کسی که اساساً وجود محمد را از منظر تاریخی رد کرده است بسیار ساده است ولی طرح چنین پرسشی برای افراد باورمند [مؤمن] یک کفر بزرگ است به همین دلیل، هیچگاه چنین پرسشی در ذهن آنها خطور نخواهد کرد. طبق تاریخ‌نگاری اسلامی زنان رسمی و آزادۀ محمد عبارت بودند از: Continue reading →

پرویز ثابتی، رئیس اداره سوم ساواک و رئیس ساواک تهران در مصاحبه‌ با «شبکه من و تو» که در پنج قسمت و در هفت ساعت از این شبکه پخش شد، منکر شکنجه در ساواک می‌شود و در فرازی از این مصاحبه دکتر رضا براهنی را دروغگو می‌خواند. ثابتی ادعا می‌کند که براهنی گفته است او را در ایام بازداشت در کمیته ساواک به پنکه بسته و در حالی که پنکه می‌چرخیده قصد تجاوز به او را داشته‌اند. رضا براهنی ۲۰ Continue reading →

یک پرسش با‌ اهمیت در این دوره از تاریخ اقتصاد ایران با نگاهی به چشم‌انداز آینده درازمدت این است که محور فعالیت‌های توسعه‌ای ایران کدام بخش از فعالیت‌ها باشد؟ به این معنی که کدام بخش از فعالیت‌های اقتصادی می‌تواند و باید محور توسعه باشد. در سال‌های بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیشترین توجه نظام سیاسی و رهبری آن، توجه راهبردی به توسعه روستاها و تولید محصولات کشاورزی بود. Continue reading →

نظریه گردگشت‌تاریخی در علوم سیاسی و اجتماعی جایگاه ویژه‌ای دارد. مبتنی بر این نظریه، تاریخ محل دَوَران یا چرخش قدرت بین دو یا چند گونه از اقشار یا طبقات اجتماعی ‌است که بطور مستمر درحال جابجایی‌اند. چنین روندی از تحولات تاریخی دارای ماهیتی دورگشتی، چرخش دایره‌ای و نه خطی، تکرارشونده و البته مارپیچی و روبه ترقی است. از افرادی چون ابن‌خلدون که بر گردگشت تاریخی بدویان و حضریان Continue reading →

ناله ها از هرسو به گوش می رسد و نفرینش به ارباب عمایم ، عالمی را گرفته است. بر اساس آنچه هر روز مشاهده می کنیم و آن چیزهائی که بگوش ما می رسد و خودمان
احیانأ در جریانآن قرار می گیریم ، مردم هر ساعت دست به آسمان دارند و آرزوی باز گشت اوضاع گذشته را می کنند.آیا این ناله ها را شما می شنوید؟ یا ما شاهللا با حصاری Continue reading →

این مطلب ترجمە پژوهشی است کە بە زبان انگلیسی در مجلە نقد خاورمیانە (Middle East Critique) بە چاپ رسیدە است. هدف این پژوهش بررسی مستندهایی در بارە انقلاب ١٣۵٧ ایران است کە توسط دو تلویزیون ”من‌وتو” و ”ایران انترناشنال” در سال‌های اخیر پخش شدەاند. این مقالە ادعا می‌کند کە هدف اصلی مستندهای مزبور بەتصویر کشیدن دورە پهلوی بە عنوان دورەای مترقی و رو بە پیش است کە بە قول Continue reading →

چندی پیش مقاله‌ای با نام «رضاشاه و تجددش» در مورد سفرنامه‌ی مازندرانِ رضاشاه نوشتم. هدفم در آن نه بررسیِ کارنامه‌ی رضاشاه و دوران او، که تنها واکاویِ یک متن به‌سانِ پنجره‌ای به دیدگاه او از مسئله‌ی تجدد بود. آن نوشته گرته‌ی نخستِ بخشی از کتابی است که درباره‌ی رضاشاه در دست تدارک دارم. «جنگ مسجد گوهرشاد» گرته‌ی بخشی دیگر از همان کتاب است. Continue reading →

جنگی که ناتو ۲۵ سال پیش علیه جمهوری فدرال یوگسلاوی به راه انداخت، شکست سوسیالیسم در اروپا و جنبش غیرمتعهدها را که در سال ۱۹۶۱ در بلگراد تأسیس شده بود، هشت سال پس از پایان اتحاد جماهیر شوروی تکمیل کرد. محدودیت حاکمیت امپریالیستی از طریق قوانین بین المللی، به ویژه از طریق منشور سازمان ملل متحد، به طور موقت کنار گذاشته شد. ناتو خود تصمیم به جنگ گرفت و ترور دولتی به راه انداخت. Continue reading →

دایره‌المعارف بریتانیکا، برگردان زهره دودانگه در روندی که طی آن تعداد زیادی از مردم در نواحی نسبتاً کوچک تمرکز دائمی می‌یابند، شهرها شکل می‌گیرند. تعریف شهر بر حسب زمان و مکان متفاوت است، اما رایج‌ترین روش آن است که این اصطلاح از منظر جمعیتی شرح داده شود. سازمان ملل خود تعریفی از واژۀ «شهری» یا urban ارائه نمی‌کند و در عوض پیرو تعاریفی است که در هر کشور استفاده می‌شود و با Continue reading →

نیکزاد نجومی که بیشتر  با نام نیکی نجومی شناخته می‌شود،  متولد کرمانشاه، ۱۳۲۰  است.   او در بروکلین، نیویورک زندگی و کار می‌کند. موضوع نقاشی‌های او   سیاست، تاریخ، و مناسبات قدرت است. نیکزاد نجومی در سال ۱۳۴۰  به تحصیل در رشته هنرهای زیبا در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت و در سال  ۱۳۵۳ مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته هنرهای زیبا از کالج شهر نیویورک دریافت کرد. Continue reading →

مقدمه: اسطوره­‌ها، آئین­‌ها را سرشار از حس و معنی می­‌کنند. از این طریق، آن­‌ها فرصتی برای اجتماعی شدن و کسب معنا در آئین­‌های زندگی روزمره محسوب می­‌شوند. هر عملی، تاریخی دارد که به تدریج در اسطورۀ آن آرمانی شده است. انسان اولیه و سنتی اعمال را در خلال مناسک و بازی­‌های شاعرانه یاد می‌گرفت و تنها از سوی شمن­‌ها بر رعایت مناسک اجبار داشت. امّا در دورۀ معاصر مشکل اصلی ما این بوده Continue reading →

تصویری تاریخی و تلخ از وزن کردن شمش های طلا  برای پرداخت غرامت جنگی به روسها. روز اول اسفند، سالروز امضای قرارداد ترکمنچای است. اگر از من بخواهند سیاهترین و سرنوشت سازترین روز تاریخ معاصر ایران را تعیین کنم خواهم گفت همین روز عقد قرارداد ترکمنچای!. Continue reading →

در چهل و پنجمین سالگرد انقلاب ۱۳۵۷ (۱۹۷۹ میلادی) تحلیل‌گران ایرانی و گروهی از کارشناسان بین‌المللیِ ایران، بحث دربارۀ علل اصلی و فرعی انقلاب و نتایج خواسته و ناخواستۀ آن را از سر گرفتند. یکی از موضوع‌‌های همیشگیِ Continue reading →

«حرفه‌ی من بعد از مدرسه رفتن، مدیریت مدرسه و معلمی بوده است و بعد از تجارتخانه‌ی ارباب جمشید سِمت دبیری و سردبیری ]داشته[ و سپس نمایندگی مجلس و شرکت تلفن ]را عهده‌دار گردیدم که[ در زندگانی خود عشق و علاقه به تجارت هیچ نداشتم. میل مفرط من اولاً در خدمت معارف و تأسیس مدارس، ثانیاً سیاست و انجام خدمات عمومی و ترتیب کار اداری ]بوده[ و از حیث شغل، عمل فلاحت را بر هر چیز Continue reading →

نقی حمیدیان عضو هیات سیاسی سازمان اکثریت ، با ایده ی ادای دین خود به جنبش چپ و نسل جوان ایران  در سپتامبر۲۰۰۴ سوار بر بال های آرزو سفر خود را آغازید . سفر در سرزمینی به سرانجام رسید که نه بهشت موعود بود و نه آرامگاه باورها . سرزمینی که گهواره ی بهت و حیرت و چه بسا حسرت بسیاری از مشتاقان  رهایی ایران زمین بود . نقی حمیدیان را عزم برآن بود تا آواری  که او و یارانش (کمیته ی مرکزی Continue reading →