کرونا، گرسنگان و «رزمایش» توزیع یک وعده غذا

نزدیک به سه ماه از اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران گذشته است. در این فاصله دستکم ۸۰۰ هزار کارگر تحت پوشش قانون کار و تامین اجتماعی، و تعداد بیشتری کارگر که خارج از دایره این مقررات کار می‌کردند شغل خود را از دست داده‌اند. آن‌ها به بیکارانی پیوسته‌اند که تعدادشان تا پیش از کرونا (به روایت آمار رسمی) حدود سه و نیم میلیون نفر بود. مزدهای معوقه هزاران کارگر هنوز شاغل، و افزایش بهای کالاهای اساسی به فقر و گرسنگی دامن زده است. برخی کارگران شاغل می‌گویند حتی توان پرداخت بهای نان را ندارند.

بیکاران خواستار دریافت بیمه بیکاری و شاغلان خواستار افزایش دستمزد و پرداخت به موقع آن هستند. از عملی‌کردن این خواست‌ها نشانی نیست اما رسانه‌ها پُراند از خبرها و تصاویر «رزمایش» سپاه و بسیج برای توزیع یک وعده غذا در میان کارگران ساختمانی، کارگران فصلی و خدماتی و سایر نیازمندان که به فرمان خامنه‌ای رهبر حکومت اسلامی برگزار می‌شود و به گفته‌ی یک فرمانده سپاه «دنیا را به حیرت آورده است».

هنوز از پرداخت حق بیکاری که باید برای سه ماه به بیکارشدگان مشمول قانون کار و تامین اجتماعی پرداخت می‌شد، خبری نیست. وام دو میلیون تومانی که قرار بود به کارگران ساختمانی بیکار شده پرداخت شود، بر روی کاغذ مانده است. دو میلیون نفر هم اساسا مشمول دریافت هیچیک از کمک‌های وعده شده نیستند. به این‌ها باید مزدهای معوقه هزاران کارگر در نقاط مختلف ایران از جمله کارگران برخی کارخانه‌ها، شهرداری‌ها، پرستاران، و معلمان را افزود. در این میان بهای کالاهای اساسی افزایش یافته و سطح زندگی حداقل‌بگیران از جمله بخش اعظم کارگران، بازنشستگان به ویژه بازنشستگان تامین اجتماعی کاهش یافته است. این‌ها خواستار دریافت حق بیکاری، بیمه درمانی رایگان و کارآمد و تعیین مزد به میزانی هستند که هزینه‌های زندگی را پوشش دهد.

در حسرت یک قرص نان

کارگران شهرداری‌ها، از جمله کارگرانی هستند که به طور مستمر با مساله تعویق پرداخت دستمزد مواجه‌اند. آن‌ها در خوزستان بارها در اعتراض به تعویق مزدها اعتصاب و تجمع کرده‌اند. یکی از این مناطق، شهرداری کوت‌عبدالله است که کارگران آن از اسفند ماه حقوق نگرفته‌اند و آخرین بار سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت مقابل استانداری خوزستان تجمع کردند. اما به جای گرفتن پاسخ، هفت تن از آنان با شکایت شهردار دستگیر شدند و ۲۴ ساعت بعد که آشنایانشان فیش حقوقی خود را در دادگستری وثیقه گذاشتند آزاد شدند.

یکی از کارگران دستگیر شده شهرداری کوت‌عبدالله می‌گوید:

«در این وضعیت بد، چند ماه است حقوق ما را پرداخت نکرده‌اند و ما حتی پول نداشتیم بتوانیم ماسک بخریم. وقتی هم اعتراض کردیم، شهرداری از ما شکایت کرد و دادگاه منطقه هم سریعا حکم بازداشت ما را صادر کرد. آیا اگر کسی اختلاس هم کرده بود، به همین سرعت حکمش اجرا می‌شد؟ مگر ما چیزی اضافه خواستیم که ما را بازداشت کردند؟ گفتیم پولمان را بدهید که بتوانیم چیزی بخریم و زنده بمانیم… اینجا جوری با ما برخورد کردند که انگار ما دزدیم و اموال بیت المال را خوردیم.»

این گارگر بازداشتی در ادامه پرشس مهمی را مطرح می کند:

«شهردار وضعیت ما را می‌داند. آنها می‌دانند ما حتی برای خریدن دو سه تا نان هم در تنگنا هستیم و کسی دیگر قرضی هم چیزی به ما نمی‌دهد. آیا همین آقای شهردار حاضر است چند ماه کار کند و حقوق نگیرد؟ چند روز است که خبر بازداشت چند کارگر منتشر شده، اما یکی حتی نپرسیده برای چه؟ یکی به قاضی نگفته جرم کسی که نان برای خوردن نداشته و حقش را می‌خواهد چیست؟ آیا همین قاضی که به راحتی با یک امضا ما را زندان می‌کند، حاضر است چند ماه حقوق نگیرد و هیچ اعتراضی نکند؟»

«رزمایش» به جای حق بیکاری

شهرداری اهواز و سایر شهرداری‌ها تعویق مزد کارگران را با مشکل نقدینگی شهرداری‌ها توضیح می‌دهد. سایر کارفرماها هم استدلا‌های مشابهی دارند. دولت در پاسخ بیکارشدگانی که حق بیکاری می‌خواهند، از کمبود بودجه می‌گوید و عدم افزایش حداقل دستمزد نیز با توضیحات مشابهی توجیه می‌شود.

ظاهرا قرار است توزیع یک وعده غذای گرم در میان گرسنگانی که برخی از آنان مدت‌هاست غذای گرم نخورده‌اند و ماه‌هاست رنگ گوشت را ندیده‌اند، و توزیع موردی بسته‌های مواد غذایی جای پرداخت حق بیکاری و افزایش دستمزد را بگیرد.

در پی شیوع کرونا، تصاویر و گزارش‌هایی از توزیع مواد غذایی توسط طلبه‌های جهادی و مراکز بسیج و سپاه در رسانه‌ها منتشر شد. خامنه‌ای در پیامی به مناسبت نیمه شعبان خواستار گسترش این اقدامات و انجام «رزمایش مواسات» در ماه رمضان شد. فرمانده سپاه امیرالمومنین ایلام گفته است:

«در شرایط امروز همکاری و همراهی همه نهادها و سازمان‌های کشور باید با محوریت فرامین رهبری متوجه مبارزه موثر با ویروس کرونا و تبعات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن باشد.»

در روزهای اخیر حوزه مقاومت بسیج کارگری «سپاه ناحیه بقیه‌الله» از توزیع بسته‌های معیشتی به ارزش ۳۰۰ هزار تومان در میان کارگران ساختمانی در شیراز خبر داده است. فرمانده این حوزه بسیج می‌گوید قرار است به زودی «کارت هدیه» جای اقلام غذایی و اجناس را بگیرد زیرا توزیع آن آسان‌تر است.

مسئول بسیج استان قزوین هم از توزیع بسته‌های معیشتی ۳۰۰ هزارتومانی میان کارگران ساختمانی، کارگران فصلی و خدماتی خبر داده و افزوده است یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان کمک هم در مراحل قبلی توزیع شده است.

آستان قدس رضوی از توزیع ۱۵ هزار پُرس غذای گرم میان کارگران فصلی و آسیب‌دیدگان اجتماعی و توزیع سبد کالا در ششتمند سبزوار خبر داده است.

ارتش هم در برخی مناطق در «رزمایش» توزیع غذای گرم و سبد کالا مشارکت دارد. تصاویری از فرماندهان ارتش در حال آماده کردن پُرس‌های غذا و بسته‌های غذایی در کردستان و اصفهان منتشر شده است.

بسیج شهرداری تهران از توزیع غذای گرم در مناطق محروم تهران خبر داده است. و در ایلام، سپاه امیرالمومنین از توزیع غذای گررم و بسته‌های معیشتی در میان نیازمندان خبر داده است.

مرتضی بختیاری رئیس کمیته امداد امام اعلام کرده تا پایان ماه رمضان هفت میلیون وعده غذای گرم میان نیازمندان سراسر کشور توزیع می‌شود. یک فرمانده سپاه می‌گوید: «نقش آفرینی سپاه در عرصه خدمت به محرومان بر اساس شرایط کنونی، بر اقشاری که به خاطر تبعات اقتصادی کرونا نیازمند شده‌اند متمرکز است» و حمایت از سایر نیازمندان با کمیته امداد امام است.

فرمانده سپاه انصارالرضا خراسان جنوبی مدعی است این رزمایش‌ها «دنیا را به حیرت آورده است».
تصاویر «رزمایش» همچنین شامل صحنه‌هایی است از هجوم مردم برای دریافت یک وعده غذا یا یک بسته حاوی چند کیلو برنج و کمی روغن.

وضعیت خوزستان در اثر شیوع بیماری کووید ۱۹ بحرانی است. ۹ شهر این استان تعطیل شده‌اند و ممکن است تعطیلی‌ها ادامه یابد. برگزاری مراسم مختلف از جمله عید فطر نیز ممنوع شده است اما یک مسجد در دزفول برای توزیع غذا باز شده و مردم در صف طویلی منتظر دریافت یک وعده غذا هستند.

در یکی از مراکز توزیع این گونه خدمات در آذربایجان نیز جمعیت انبوهی جمع شده و تلاش می‌کنند به کسانی که از داخل بسته‌های خوراکی را توزیع می‌کنند نزدیک شوند. فارغ از ویروس کرونا، برای یک وعده غذا.