پیام‌های مثبت ایران به ترامپ

خودداری تهران از ایجاد مانع برای تعیین مرزهای دریایی میان لبنان و اسرائیل هرچند اغلب تحلیلگران و سیاستمداران این شایعه را مطرح می‌کنند که تهران آرزوی شکست دونالد ترامپ و پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را دارد و علی‌رغم همسویی این مسئله با ظاهر تبلیغات نظام جمهوری اسلامی ایران، اما تهران در این اواخر و پیش از رسیدن به زمان برگزاری انتخابات، سعی کرده است پیام‌های متعددی را در ارتباط به پرونده‌های منطقه به دونالد ترامپ ارسال کند. این بدان معنا نیست که ایران از تشدید اوضاع با ترامپ خودداری می‌کند، بلکه مفهوم آن در قالب پیام‌های مثبتی رونما می‌شود که به سود کارزارهای انتخاباتی ترامپ تمام شده و همکاری‌های بعدی میان واشنگتن و تهران می‌تواند بر پایه همین پیام‌ها بنا شود. تردیدی نیست که از زمان تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، خصومت و ستیزه‌جویی یکی از عمده‌ترین ویژگی‌های بارز روابط ایران و آمریکا بوده است، تداوم جنگ لفظی و انتقادات خصمانه سیاستمداران دو کشور، دلیل آشکاری برای بیان این حالت است که تا کنون ادامه دارد. با این حال، تهران از مدتی بدین سو، پیام‌های را به واشنگتن می‌فرستد که مفاد و مدلول آنها برخلاف سیاست‌های علنی ایران است.

از نظر تاریخی و علی‌رغم روابط خصمانه، واشنگتن و تهران در موارد متعددی که منافع دوجانب ایجاب می‌کرده است، همگرایی و همکاری داشته اند. در جریان جنگ ایران و عراق، تهران از طریق اسرائیل از ایالات متحده سلاح خریداری کرد، پرونده که به “ماجرای مک‌فارلین” يا “ایران کنترا” معروف است. افزون بر آن، ایران و ایالات متحده در دو کشور افغانستان و عراق هماهنگی امنیتی داشتند، با وجود این‌که جورج دبلیو بوش، رئیس جمهوری آمریکا ایران را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داده بود.

در این اواخر و به‌رغم تشدید تنش‌ها و اختلافات میان دو جانب از هنگام ورود رئیس جمهور ترامپ به کاخ سفید و اعمال مجدد تحریم‌ها که ایران را در دشوارترین وضعیت اقتصادی قرار داده است و تلاش‌های پیوسته دولت ترامپ برای جلوگیری از رفع تحریم تسلیحاتی ایران، تهران دست به اقداماتی می‌زند که ارائه کننده پیام‌های مثبتی به واشنگتن است.

در ماه ژوئن گذشته، در شمار زیادی از نقاط حائز اهمیت اقتصادی، نظامی و هسته‌ای همچون مجتمع نظامی “پارچین” و تأسیسات هسته‌ای “نطنز” انفجارهای بزرگی رخ داد که به قول مقامات ایرانی، پروژه هسته‌ای ایران را دست‌کم برای مدت دو سال به تعویق می‌اندازد،‌ با این وجود، تهران از متهم کردن اسرائیل یا ایالات متحده خودداری کرد و مسئولیت انفجارهای یادشده را به دوش آنها نینداخت. البته اتهام آمریکا یا اسرائيل به این حملات، مستلزم پاسخ تلافی‌جویانه از سوی ایران بود و این همان اقدامی بود که تهران به دلیل ناتوانی یا نگرانی از عواقب آن، از دست زدن به آن طفره‌روی می‌کند.

از سوی دیگر، در جریان سفر مصطفی‌الکاظمی، نخست وزیر عراق به تهران، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نه‌تنها بر عدم دخالت کشورش در روابط میان عراق و آمریکا تأکید کرده، بلکه سیاست‌های مصطفی‌الکاظمی در قبال شبه‌نظامیان وابسته به کتائب حزب‌الله عراق را مورد انتقاد قرار نداد، در واقع، تهران این پیام را به بغداد رساند که در زمینه کنترل شبه‌نظامیان عراقی با آن کشور همکاری امنیتی خواهد کرد. افزون بر آن، این پیام تهران می‌تواند به عنوان اشاره‌ای به همکاری با ایالات متحده تلقی شود.

همچنان، پس از اقدام برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراق به شلیک موشک به محوطه سفارتخانه‌های خارجی از جمله سفارت ایالات متحده و هشدار آمریکا به بستن سفارتخانه‌اش در بغداد، نیروهای حشد شعبی با صدور اعلامیه‌ای، حملات موشکی به منطقه سبز بغداد را به شدت محکوم کردند.

پیام دیگر تهران به واشنگتن می‌تواند در چارچوب توافق میان لبنان و اسرائيل بر سر تعیین مرزهای دریایی میان آنها ظاهر شود، به ویژه این‌که گفت‌وگوها برای این منظور در حالی آغاز شد که لبنان دچار بحران شدید اقتصادی بوده و موجی از تحریم‌های آمریکا این کشور را تحت فشار قرار داده است و از جمله دو تن از وزرای سابق لبنان که به عنوان متحدان حزب‌الله که تل‌آویو آن را یک سازمان تروریستی می‌داند، شناخته می‌شوند، در لیست تحریم‌ها قرار گرفته اند. ایران از ایجاد هرگونه مانع از طریق حزب‌الله برای پیشرفت مذاکراتی که در نتیجه تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا و حمایت مالی آن ادامه داشت، خودداری کرد، در حالی‌که دستیابی به این توافق، دستاورد مهمی برای آمریکا و اسرائيل به شمار می‌رود، زیرا بیروت در سال ۲۰۱۲، حاضر به پذیرش پیشنهاد واشنگتن برای ترسیم مرزهای دریایی میان اسرائيل و لبنان نشده بود.

آخرین پیام در این زمینه، مربوط به پرونده یمن است، طوری‌که حوثی‌ها و دولت مشروع یمن موافقت به تبادل صدها تن از زندانیان از جمله شهروندان آمریکایی کردند و این خود یک دستاور بزرگ است، زیرا جنبش حوثی‌ها در گذشت بارها سعی کرد از اتبادل زندانیان طبق توافق سوئد امتناع ورزد.

با توجه به نکات فوق می‌توان گفت که تهران از هنگام کشته شدن قاسم سلیمانی، نه‌تنها در صدد تشدید تنش با آمریکا نبوده بلکه تلاش کرده است از ایجاد موانع در مسیر پیشرفت‌ پرونده‌های یادشده از طریق متحدان خود در منطقه خودداری کند. تردیدی نیست که تحقق برنامه‌های مزبور که در چارچوب تلاش‌های دیپلماتیک واشنگتن انجام شده است، می‌تواند دستاوردی برای دولت ترامپ باشد و مسیر گفت‌وگو با واشنگتن را در صورت پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات پیش‌رو، هموار سازد. تهران با اتخاذ این سیاست سعی می‌کند برای طرف‌های غربی و عربی نشان دهد که توانایی کافی برای حل مسائل منطقه‌ای دارد.