تعریف ماهیت و نقش عمومی علم جامعه‌شناسی، از آغاز تکوین این علم تاکنون همواره امری مناقشه‌برانگیز و مورد بحث بوده است. چه در میان آنانی که بیرون از دایره علوم اجتماعی به طور کلی ایستاده‌اند، چه در میان خودِ اهالی آن و جریان‌های موجود در جامعه‌شناسی. «خودآگاهی» جامعه‌شناسی چه به عنوان علمی دانشگاهی، چه به عنوان بینشی خاص در تحلیل مسائل اجتماعی و سیاسی روز و چه در مقام یک گفتمان مجزا در میان سایر علوم انسانی و تجربی، تقریباً همیشه و در همه‌جا یک معضل بوده که بحث‌های زیادی را به دنبال خود آورده است. Continue reading →

1– قواعد بازی جهانی، حاصل برآیند تنازع قدرتها‌ست. تغییر قواعدِ بازی بنفع خود بدون کسب برتری اقتصادی/نظامی ممکن نیست. آمریکا با بهره از اقتصاد قوی، توان نوآوری، دست برتر در هر دو ‌جنگ‌ جهانی، جنگ سرد و ایجاد بلوک غرب، نظم موجودِ آمریکائی و‌ دلار محور را هوشیارانه آجر به آجر ساخت و چند دهه حفظ کرد. 2- انگلیس، فرانسه و اروپای غربی شرکای این کمپانی بودند. آلمان، ژاپن و کره در سایه آن Continue reading →

چگونه بهره‌وریِ شخصی می‌خواست کارکردن ما را متحول کند، و موفق نشد حجم زیادی از مغز ما را غالباً کارهای انجام‌نشده‌ای اشغال می‌کنند که گویا طلسم شده‌اند. رئیس می‌آید بالاسر آدم و یکریز گلایه می‌کند که «دست بجنبان! چرا این‌همه کار تلنبارشده داری؟». گرچه آن‌ها توقع دارند بهره‌وری زیردست‌هایشان بیشتر و بیشتر شود، ولی درعین‌حال هیچ پیشنهادی برای درست‌شدن اوضاع ندارند. البته کارمندان هم از پیشنهاد خوششان نمی‌آید و می‌خواهند کارهای پراکنده و شلخته را، به‌سبک ناموفق خودشان، سامان بدهند. این درگیری دائمی بین کارمند و سازمان را چگونه می‌توان حل کرد؟ Continue reading →

ماتیاس هورکس* به عنوان محقق آینده پژوهی در جامعه آلمان و محافل اجتماعی و اقتصادی اروپا جایگاه ویژه ای دارد. تحلیل های او درباره آینده اغلب به واقعیت می پیوندد. او و همکارانش در «انستیتو تحقیقات آینده» به تازگی با انتشار کتابی زیر عنوان «جهان پس از کرونا» دیدگاه‌هائی را مطرح کرده‌اند که در رسانه‌های آلمان بازتابی گسترده داشته است. هورکس در چند مقاله و مصاحبه مطبوعاتی عصاره نظریات خود را تشریح کرده است. Continue reading →

پرسش‍گری از ویژگی‍های اساسی و غیر قابل انکار علم است. علم به مدد این خصلت، زمینه‍ساز دگرگونی‍های شگرفی در تاریخ تمدن بشر شد و روح پرسش‍گری ، انبوهی از آراء و نظرات مختلف در زمینه‍های گوناگون علم برای انسان معاصر به میراث گذاشت ، که از آن به رشد انباشت علمی یا انباشت دانش تعبیر می‍شود. انباشت علمی و به تبع آن گسترش دانش در گذر زمان این باور را ایجاد نمود که کار اصلی علم همین است. Continue reading →

تیک، یک ایمیل وارد صندوق پستی‌ام شد. به اطلاع کادر آموزشی دانشکده می‌رسانیم که دکتر بیگ‌ماسلز تمام مسیر دو ماراتن را پیموده است. مدت زمان دویدن این مسیر و اینکه او چند ماه برای این کار تمرین کرده است، همه‌ی این‌ها گفته می‌شود: همه باید این موفقیت چشمگیر را به او تبریک بگوییم. لحظه‌ای بعد، ایمیل دیگری، فقط برای من، می‌رسد. این ایمیل از همکار مورد علاقه‌ی من است که همیشه آماده است که معیارهای دوگانه‌ی جنسیتی را دست بیندازد و مسخره کند. او ایمیلی را که دوست داشت به کل کادر آموزشی دانشکده فرستاده شود توصیف می‌کند، ایمیلی که همه را تشویق کند تا به او (her) به Continue reading →

ممنوعیت تولید یا مصرف بعضی از کالاها پدیده‌ی جدیدی نیست و در فرهنگ‌ها و سنّت‌های گذشته وجود داشته است. بعضی از ادیان مصرف گوشت خوک، الکل، قهوه یا هر گونه گوشتی را حرام کرده‌اند. اما مواد مخدّر و در کل، مواد اعتیادآور، مثل هروئین، کوکائین، ماری‌جوانا، الکل، و سیگار، معمولاً مشمول ممنوعیت قانونی و شرعی نیز بوده‌اند. هدف این مقاله، اما، طرح و تحلیل گفتمان ممنوعیت و آزادسازی مواد مخدّر از دیدگاه اقتصادی و سیاسی، و نه دینی، است. منظور از آزادسازی (liberalization) که با واژه‌های دیگری مثل قانونی‌کردن (legalization) و جرم‌زدایی (decriminalization) نیز مطرح شده[1]، این است که این نوع Continue reading →

عزت‌الله فولادوند اکنون ۸۵ سال دارد. کمتر کتاب‌خوانده‌ی‌ فارسی‌دان علاقه‌مند به فلسفه سیاسی‌ای هست که نام فولادوند را در چهار دهه‌ی اخیر نشنیده باشد و از ترجمه‌های دقیق و روان‌اش بهره‌منده نشده باشد. فولادوند در عین مترجم بودن اندیشمند و روشنفکر نیز هست اما این سویه از شخصیت او در سایه‌ی ترجمه‌هایش کم‌رنگ مانده است. گرایش فولادوند در اندیشه‌ی سیاسی و اقتصاد را البته باید در لابه‌لای انتخاب‌هایش در ترجمه، و همچنین در مقدمه‌ها و شرح‌هایی که بر این ترجمه‌ها نوشته جست‌وجو کرد. او در مجموع به متفکران لیبرال گرایش دارد و کارل پوپر، آیزایا برلین و فون هایک، از کسانی هستند که Continue reading →

در تعریف سنتی، سواد تواناییِ خواندن و نوشتن یا توانایی به کار بردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوش کردن و سخن گفتن است. اما در مفهوم نوینی که سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) از سواد ارائه داده، سواد عبارت است از توانایی شناخت، درک، تفسیر، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد مکتوب در زمینه‌های گوناگون. یعنی باسوادی در اصل زنجیره‌‌ای آموزشی است که به افزایش دانش شخص می‌انجامد تا امکان دستیابی به اهداف و مشارکت کامل او در جامعه‌ی بزرگ‌تر را فراهم کند. با وجود این، در دنیای امروز به‌رغم تغییرات سریع در تعریف سواد و شخص باسواد و سنجش میزان Continue reading →

رای‌دادن و مشارکت در انتخابات مانع اصلی تغییرات فرهنگی در جامعه است و فاصله‌ی عرف و باورهای مردم با قانون را زیاد کرده است. رای‌دادن در این چند دهه در ساختار سیاسی ج.ا منجر به تثبیت و تقویتِ خودی‌ها و درنتیجه طرد و حذفِ غیرخودی‌ها و فرودستان شده است. مشارکت‌کنندگان در انتخابات در سطح کلان با “حداقل‌خواهی” و نادیده‌گیریِ مطالباتِ حداکثریِ مردم، از حقیقت کوتاه آمده‌اند و نوعی از بی‌اعتنایی و بی‌تفاوتی نسبت به درستی و راستی را در جامعه گسترش داده‌اند و آن نادرستی‌ها را به فرهنگ رسمی تبدیل کرده‌اند. Continue reading →

اصطلاح کیفیت زندگی اصطلاح نسبتاً جدیدی در ادبیات دانشگاهی است. این اصطلاح تا سال  ۱۹۶۸در «دایره المعارف میان المللی علوم اجتماعی» و تا اواسط دهه ی  ، ۱۹۷۰در ایندکس مدیکوس [۱]وجود نداشت. اما رفته رفته به یک شاخص بسیار مهم برای سنجش توسعه، پیشرفت و رفاه جوامع تبدیل شد. براساس ایـن تحقیقات و در یک دیدگاه کلی، کیفیت زندگی، رسیدن به یک زندگی برتر اسـت که با داشتن سلامتی روحـی، جسمی، امنیت و آسایش،ارتباطات شایسته با محیط اطـراف و وضعیت مالی قابل قبول حاصل می شود.گری سن و یونگ (۱۹۹۴)اشاره می کنند به نظرمی رسد یک توافق و اجماع وجود داشته Continue reading →

میکروسلبریتی، علاوه بر طرح مجدد مسائل مربوط به کار، به شکلی تقریبا قطعی افراد را به سوی پرسش درباره‌ی تمایز بین حریم خصوصی و عمومی سوق می‌دهد. اخبار میکروسلبریتی مانند آنچه قبلا دیده‌ایم به نظر می‌رسند: «کشف» خواننده نوجوان جاستین بیبر[۱] در یوتیوب توسط دست‌اندرکاران موسیقی چندان تفاوتی با «کشف» لنا ترنرِ[۲] بازیگر در یک داروخانه توسط عوامل هالیوود در دهه ۱۹۵۰ ندارد. در هر دو قصه، یک فرد خصوصی حضور دارد که آگاهانه «عمومی شده» و وارد [نظام] ستارگی می‌شود. اما ما با چهره‌های عمومی که تصمیم می‌گیرند «در فضای خصوصی عمومی» شوند باید چگونه مواجه شویم؟ مثلا Continue reading →

در دنیای پرحرف امروز، زیاد پیش می‌آید که حرفی به گوشمان بخورد و با خودمان بگوییم: «خدایا، چطور ممکن است کسی چنین عقیده‌ای داشته باشد؟» با آدم‌هایی رو‌به‌رو می‌شویم که باورهایشان باعث خشم، تأسف یا خنده‌مان می‌شود و فکر می‌کنیم با آن‌ها ذره‌ای اشتراک نداریم. بااین‌حال، جاناتان هایت، روان‌شناس مشهور آمریکایی، در یکی از مطالعاتش، به Continue reading →

هفت کشور اظهار علاقه کرده و اقداماتی در جهتِ طراحی، فن‌آوری، مالی، سرمایه‌گذاری و حقوقی برای استخراجِ منابعِ طبیعی از فضای ماورای جو (Outer Space) را آغاز کرده‌اند: چین، آمریکا، روسیه، ژاپن، هند، کانادا و امارات. علاوه بر سازمان‌های فضایی این کشورها، چهار شرکت خصوصی نیز با به‌کارگیری صدها متخصصِ علوم، کامپیوتر، هوش مصنوعی، مهندسی رُبات‌ها و IT، در فعالیت‌های نظری و عملی گسترده‌ای جهت Continue reading →

الف. چشم‌انداز ما: پیشرفت بشر در جهان آزاد ب. چالش ما: تهدیدهای تازه‌ی پیش روی آزادی ج. واکنش ما: فرصت برای همه، پیشرفت برای همگان گروهی از لیبرال‌های جهان در سال ۱۹۴۷ مانیفست آکسفورد، نخستین اعلامیه‌ی جهانی اصول لیبرال، را به چاپ رساندند. این حرکت در پاسخ به کابوس جنگ جهانی دوم و ویرانی‌های بی‌سابقه آن، کشتار میلیون‌ها انسان، و علی‌الخصوص فجایع غیرانسانی هولوکاست انجام گرفت. Continue reading →