امریکا و ادعای بازگشت تحریم‌های ایران علیرغم مخالفت شورای امنیت

در حالی که تلاش‌های ایالات متحده برای ترغیب اعضای شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بی‌نتیجه مانده و به گفته بسیاری از تحلیل‌گران به تضعیف موقعییت دیپلماتیک امریکا در مواجهه با ایران انجامیده است،مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا در راستای تلاش‌ها برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران و فعال کردن مکانیسم ماشه در برجام، اعلام کرد امریکا تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را در تاریخ 20 سپتامبر باز خواهد ‌گرداند.مایک پمپئو روز پنج‌شنبه در تویتی اعلام کرد که ایالات متحده آمریکا هفته‌ی گذشته روند 30 روزه‌ای را ایجاد کرده است تا تقریباً همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بازیابی شود.پمپئو اعلام کرده است که این تحریم‌ها در راستای ناتوانی شورای امنیت در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی باز خواهد گشت.
این در حالی است که برخی تحلیل‌گران سیاسی این اقدام را به لحاظ حقوقی خدشه دار میدانند. دولت ترامپ به علت خروج از برجام به طور مستقیم امکان استفاده از بندهای پیش‌بینی‌شده در برجام را ندارد و بسیاری از کارشناسان تاکید دارند در شرایط فعلی اروپا اقدام به فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران و همراهی با امریکا را نخواهد کرد.
امریکا تاکید کرده است در صورت ارائه‌ی هرگونه پیشنهاد از طرف یکی از اعضای شورای امنیت در راستای رفع تحریم‌ها علیه ایران، آمریکا با آن مخالفت خواهد کرد.
بر اساس بند ۱۲ در قطعنامه‌ی ۲۲۳۱، و آنچه که در ایران قطعنامه پیش‌بینی شده است، در صورت عدم ارايه‌ی قطعنامه‌، تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند از روز ۲۰ سپتامبر باز گردد.
نماینده چین در سازمان ملل در نشست شورای امنیت تصریح کرد اعضای شورای امنیت معتقدند ابلاغیه آمریکا به این شورا درباره ایران را نباید به معنی آغاز روند بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران تلقی کرد.در همان جلسه نماینده روسیه در سازمان ملل هم گفت نامه هفته گذشته آمریکا به رئیس شورای امنیت برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را نمی‌توان ابلاغیه‌ای رسمی از سوی این کشور در نظر گرفت که ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صادر شده است.
ساز و کار موسوم به بازگشت خودکار تحریم‌ها به دنبال احیای تمامی قطعنامه‌های تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ تعلیق شده بودند. چنانچه آمریکا از برجام خارج نشده بود، این نامه، روند ۳۰ روزه‌ای را آغاز می‌کرد که می‌توانست به بازگشت خودکار تحریم‌ سازمان ملل علیه ایران منجر شود.
با این وصف ایالات متحده به استناد بند ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، در صورتی که یک کشور شکایتی علیه ایران در خصوص عدم پایبندی اساسی این کشور به تعهدات برجام ارائه کند، رئیس شورای امنیت باید قطعنامه‌ای را با موضوع ادامه‌ی لغو تحریم‌های ایران به رای بگذارد.
با این وجود کارشناسان فعال‌سازی مکانیسم ماشه را دشوار پیش‌بینی کرده و گفته‌اند در صورت عدم موافقت اعضای شورای امنیت با تشکیل جلسه، امکان بررسی مکانیسم ماشه در شورای امنیت وجود نخواهد داشت.
کارشناسان در عین حال تاکید دارند که در صورتی که ده روز پس از ابلاغ کشور شاکی در خصوص عدم پایبندی ایران به تعهدات، کشورهای عضو قطعنامه‌ای را ارائه نکند، رئيس شورای امنیت باید این پیش‌نویس را ارائه کند. بر اساس نظر کارشناسان، در صورت عدم صدور قطعنامه‌ی حدید در رابطه با لغو تحریم‌ها علیه ایران، تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت علیه ایران به طور خودکار باز خواهد گشت.
با این وصف بنا به گفته‌ی کارشناسان در این زمینه منشور سازمان ملل و آیین نامه شورای امنیت راهبرد ویژه‌ای را پیش‌بینی نکرده است و کاملا شفاف نیست که آیا رئیس شورا می‌تواند مستقل در این خصوص تصمیم‌گیری کند یا خیر. این در حالی است که ایالات متحده امریکا عنوان کرده است که برای تصمیم‌گیری در این خصوص نیاز به تشکیل جلسه نیست و پس از سپری شدن ۳۰ روز ازدرخواست یکی از اعضای شورای امنیت قطعنامه‌های قبلی به طور خودکار احیا خواهد شد.
با این وصف برخی از کارشناسان تاکید دارند که با توجه به پیچیده بودن موضوع، تفسیر موضوع به عهده شورای قرار دارد و اعضای شورای باید درباره ضرورت یا عدم ضرورت تشکیل جلسه تصمیم‌گیری کنند.
در عین حال برخی کارشناسان عملکرد طرف‌های اروپایی برجام را نیز منوط به پیروزی یا عدم پیروزی ترامپ در انتخابات می‌دانند و تاکید دارند که دولت‌های اروپا در تلاش هستند تا معلوم شدن نتیجه انتخابات امریکا سیاست صبر و انتظار را در پیش گیرند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات ایالات متحده ممکن است اروپایی‌ها مواضع کنونی خود را تغییر دهند و امریکا هم بتواند فشار بیشتری را بر اروپا اعمال کند.
در این میان سعيد خطيب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران در پاسخ به اظهارات مایک پومپئو، در توییتی نوشت: عقربه های ساعت فقط درجهان خیالی موازی پومپئو حرکت می‌کنند.وی افزود سیزده عضو شورای امنیت، از جمله رئیس شورا اعلام کرده اند که آمریکا به دلیل آنکه عضو برجام‌ نیست، از اساس هیچ جایگاه قانونی ندارد تا بتواند به قطعنامه ۲۲۳۱ متوسل شود.