بحران آب در ایران فرا تر از این بحران در خوزستان است!

تظاهرات و اعتراض های اخیر مردم تشنه خوزستان یک بار دیگر مسئله بحران آب در ایران را در راس توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار داد. از نظر اقتصادی پیدایش این بحران البته دلایل متعدد و ریشه در برنامه های اقتصادی – طبقاتی چند دهه اخیر دارد. اینکه گفته شود بحران آب برآمده از ساخت اشتباه سد گتوند یا کشیدن لوله به اصفهان یا یزد است در واقع دادن آدرس اشتباه در باره ریشه اقتصادی این بحران است. بحران آب به خوزستان محدود نمی شود که ساختن این یا آن سد را دلیل آن بدانیم. بحران آب در خوزستان و در سرتاسر ایران در عمق خود، برخاسته از سمتگیری اقتصاد ایران در جهت منافع سرمایه داری تجاری است. حکومت ایران تحت پوشش “الویت صادرات غیرنفتی” عملا تمام اقتصاد ایران را با منافع سرمایه داری تجاری گره زده و بحران آب در خوزستان و بقیه ایران نیز تنها یکی از جلوه های آن است.

اکنون چند دهه است که نه تنها آب ایران بلکه کوه و دشت و معدن و جنگل و محصولات کشاورزی تحت عنوان صادرات غیرنفتی غارت و به خارج از ایران صادر و منافع آن در جیب سرمایه داران بزرگ تجاری حکومتی و گردانندگان اتاق بازرگانی می رود. نمونه ای از پیامدهای این سیاست قبلا در مورد صادرات پسته یا هندوانه در رسانه های ایران مورد بحث قرار گرفت ولی گوش کسی بدهکار نبود.

نمونه صادرات هندوانه و آب مصرفی آن در این زمینه قابل توجه است. به گفته کارشناسان برای تولید و صادرات یک هندوانه بین 250 تا 400 لیتر آب نیاز است. این در حالیست که بنا به نوشته تجارت نیوز “هنداونه جزو ارزان‌ترین محصولات صادراتی کشاورزی به شمار می‌رود که هر کیلوگرم تنها 0.2 دلار یا بیست سنت ارزش دارد؛ یعنی با در نظر گرفتن مثلا 25000 تومان بهای دلار در سال گذشته به ازای صادرات هر کیلوگرم هندوانه 5000 تومان نصیب صادر کننده شده و البته به شکل ارز در اختیار وی قرار گرفته است. حتی اگر فرض کنیم برای تولید هر کیلوگرم هندوانه 250 لیتر آب کافی باشد، 833 هزار تن هنداونه صادراتی ایران 208 میلیارد و 425 میلیون لیتر آب نیاز داشته تا رشد کند. یعنی برای آنکه صادرکنندگان هندوانه 160 میلیون دلار سود کنند (یا ثروت از کشور خارج کنند) بیش از 208 میلیارد لیتر آب مصرف کرده ایم!

مسئله فقط تولید هندوانه نیست. بخش عمده به اصطلاح صادرات غیرنفتی کشاورزی ما از همین کالاها مانند هندوانه و خربزه و گوجه فرنگی و سیب زمینی و پسته و مشابه آنهاست که هزینه ملی تولید آنها بیش از بهای فروش آنهاست. صدور آنها درآمد ملی واقعی را نصیب کشور نمی کند، ولی امکان سودآوری و خروج ثروت از کشور را برای انگشت شمارانی فراهم می کند. در کنار آنها انواع و اقسام صنایع تجاری – صادراتی تحت عنوان فولاد و پتروشیمی و غیره در کشور شکل گرفته که هم مصرف کننده آب هستند و هم منابع و معادن ایران را غارت و به آن را به کشورهای دیگر صادر و آن را به ارز تبدیل می کنند و اغلب به کشور باز نمی گردانند.