تاریخ
به بهانۀ ۱۴ آبان، روز مازندران، نگارنده: دکتر مهدی حسینی، پژوهشگر فرهنگ، هنر و ادبیات: یکی از شاخصهای شناختن جامعۀ زنده، تابآوری فرهنگ آن جامعه در نسبت با پدیدههای نوین است. با این پیشفرض، فرهنگ مازندران را بهمثابۀ یک جامعۀ زنده میتوان سنجید. مازندران، بیرون از فلات ایران واقع شده است و پیآمد این وضعیت برای هر سرزمینی مانند تیغ دولبه است. دقیقا به همین سبب، مازندران Continue reading
تأملی بر چند نکته در کتاب فتادگان در گردباد: سرگذشت و سرنوشت قربانیان ایرانیِ سرکوبهای فراگیر استالینی در شوروی، نویسندگان: تورج اتابکی و لانا راوندی فدایی. ترجمهی فارسی: آبتین گلکار، انتشارات باران، سوئد. Continue reading
بسیاری بر این باورند که آمریکا در ماههای اول تشکیل حکومت جمهوری اسلامی عمدتاً به تعامل با طیف «میانهرو» در حکومت امید داشته، طیفی که هستهٔ مرکزیاش «نهضت آزادی» بود و سابقهٔ دوستی دیرین با آمریکا داشت؛ چهرههایی مانند نخستوزیر مهدی بازرگان که در پی حملۀ تندروها به سفارت آمریکا در تهران، به اتهام سازش با «امپریالیسم جهانی» از قدرت کنار گذاشته شدند. اما اسنادی که طی سالهای Continue reading
در اواخر سال ۲۰۱۰، بولدوزرها بناهای کهن اطراف مسجد الحرام در مکه را که یادگاری از دوران عثمانی است، یکی بعد از دیگری ویران کردند. رانندگان بولدوزرها کارگرانی از کشورهای جنوب آسیا بودند که بارِ اصلیِ تمام خدمات و فعالیتهای کارگری در عربستان سعودی بر دوش آنهاست. بولدوزرها بناها را ویران میکردند تا زمین را برای آغاز احداث پروژهی عظیم چند میلیارد دلاریِ توسعهی مسجد الحرام صاف کنند. Continue reading
از کتاب: انقلاب ایران سالهای ۱۹۷۸-۱۹۷۹ آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی دارای نشان پرچم سرخ کار انستیتوی شرق شناسی بخشی از فصل چهارده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران Continue reading
بررسی اظهارات آیت الله خمینی و هیات دولت موقت در قبال رفراندوم : اکثریت مردم ایران و خلق های در بند آن به خاطر عهد و پیمان آیت الله خمینی، مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر و اعضای دولت موقت، در رابطه با آرمان ها و خواسته های آنان به جمهوری اسلامی که تا آن زمان Continue reading
آمار و ارقام واقعی شرکت کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی: پس از اعلام رسمی احمد نوربخش مسؤل ستاد مرکزی رفراندوم در وزارت کشور، در باره اعلام آمار شرکت کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی در ایران و سایر نقاط جهان، مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت Continue reading
سخنان آیت الله خمینی و اقدامات دولت موقت برای تشکیل مجلس مؤسسان: آیت الله خمینی رهبر انقلاب ضد استبدادی مردم شهر نشین ایران، قبل از پیروزی انقلاب در کشور فرانسه، در مشاوره با اطرافیان خود (حواریون) طی حُکمی از تشکیل شورای انقلاب خبر داد که فرازهایی از Continue reading
تجسد (بدنمندی)[۱] : چنانکه آمد، ادراک یا بهتر است بگوییم نظریۀ «اولویت»ِ ادراک کانونیترین موضوع نزد مرلوپونتی تلقی میشود. اسپیگلبرگ منظور از واژۀ اولویت را اینگونه توضیح میدهد: «اولویت صرفاً به این معناست که ادراک زمینه و بستر هر معرفتی است و بررسی آن باید مقدم بر بررسی همۀ لایههای دیگر نظیر لایههای جهان فرهنگی و بالاخص لایۀ علم باشد» (اسپیگلبرگ، ۱۳۹۱: ۸۲۳). اندیشۀ فلسفی Continue reading
صدام حسین سال ۱۹۷۹ با برکنارکردن احمد حسن البکر به ریاستجمهوری رسید و سال بعد جنگ را علیه ایران آغاز کرد. میتوان گفت که از سال آغاز جنگ با ایران تا زمان سقوط صدام در حملهی آمریکا در ۲۰۰۳، ملت عراق تمام ۲۳ سال را در حال جنگ بوده است. آغاز این دوران با هشت سال جنگ با ایران رقم خورد. جنگهای عراق و بهویژه جنگ با ایران چه تأثیری بر شیوهی حکمرانی حزب بعث گذاشت؟ دینا رزق خوری، Continue reading
در نخستین ساعات نهم نوامبر ۱۹۳۲ نادیا، همسر استالین، با تپانچهای کوچک به زندگی خود پایان داد. در گواهی فوت او، علت مرگ، آپاندیسیتِ حاد قید شد. همه اما میدانستند که علت خودکشیِ نادیا، اعتراض به سیاستهای غلط استالین است و فریادی بلند علیه قحطیِ گسترده در کشور.[1] مدتی قبل خواهرزادهی خردسالِ نادیا، که برای دیدن عمویش به خارکف سفر کرده بود، در ایستگاه راهآهن با گدایانی Continue reading
سعید رهنما مقالهی بلند و روشنگرانهاش با عنوان «لبنان: پیچیدهترین صحنه درگیریها در خاورمیانه» را با این جمله به پایان میبرد: «مادام که در اسرائیل حکومت در اختیار دستراستیترین جریانها و بنیادگرایان مذهبی قرار دارد و از سوی امریکا، کشورهای غربی و لابی قدرتمند اسرائیل اداره میشود، و مادام که جنبش فلسطین از یکسو در دست دولت خودگردان فاسد و ناکارآمد، و از سوی دیگر تحت رهبری جریانات Continue reading
فقدان بخشهای وسیعی از داستانها و تاریخنگاریِ جنگ تا مدتها بعد از پایان یک جنگ بیش از آنکه استثناء باشد قاعدهی معمول است. طرفین درگیر جنگ معمولاً روایتها را به شدت در کنترل خود داشتهاند. حتی وقتی قدرت Continue reading
شرحی در مقدمه ی ” فهم تاریخ” می نویسم تا خوانده شود و پیرامون اش بیندیشیم. چرا و چطور؟ اینکه وقتی تاریخ را درک کردیم و شناختیم، پرسش هایمان روی تاریخ روشنایی دارد و از ابهام دور می شود. ما وقتی یاد گرفتیم و درست، یعنی روشمند یاد گرفتیم با یکدیگر کلنجار نمی Continue reading
مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه آمریکا، برای اولین بار، در ۱۹ مارس ۲۰۰۰، «دست داشتن» ایالات متحده در کودتائی را به رسمیت شناخت که منجر به سرنگونی محمد مصدق، نخست وزیر ایران در سال ۱۹۵۳ شد. اما چگونگی این Continue reading
تاريخ نگاري ملهم از مکتب مارکس تحول دو گانه اي را پشت سر گذاشته است که هرکدام در مسيري موازي ديگري، در واقع يکي از دو نيمه مبحث نظري معروف لودويک فويرباخ را زمينه کار خود ساختند. به اعتقاد اين حکيم آلماني « فيلسوفان تاکنون تنها به تعبير جهان پرداخته اند، حال آنکه مسئله تغيير آن است». از دهه ۱۸۸۰ به بعد روشنفکران بسياري و از آن جمله مورخاني به مارکسيزم گرويدند تا در همدلي با جنبش Continue reading
به مناسبت سالروز اشغال ایران از سوی متفقین در شهریور ۱۳۲۰ در ۳ شهریور ۱۳۲۰، دو سال پس از آغاز جنگ جهانی دوم، ارتشهای بریتانیا و آمریکا از جنوب و شوروی از شمال به ایران حمله و کشور ما را به اشغال خود Continue reading
دونمه (Dönme[1]) یا ساباتیان که به «یهودیان مخفی» نیز شهرت دارند، گروهی از یهودیان دوران عثمانی بودند که به اجبار مسلمان شدند اما در خفا همچنان به آموزهها و سنتهای یهودی وفادار ماندند. رهبر و بنیانگذار این گروه «ساباتای سویی»، از «یهودیان سفارادی» قرن هفدهم بود که ادعا کرد مسیحا یا همان ناجیِ موعود قوم یهود است. این گروه از قرن هفدهم تا اواسط قرن بیستم تأثیر سیاسی-اجتماعیِ Continue reading
جنگ ایران و عراق که در شهریور ۱۹۸۰ آغاز شد، اوضاع دشوار اقتصادی و سیاسی ایران را به میزان فوق العاده ای تشدید و بدون آن هم وضعیت تنشآمیز سیاست خارجی در منطقه خاورمیانه و نزدیک را بدتر کرده بود. تنش در روابط بین عراق و ایران از مدت ها پیش بوجود آمده بود. برابر پروتکل قسطنطنیه در سال ۱۹۱۳ که توسط امپراتوری عثمانی و ایران با میانجیگری Continue reading
ابهام در مفهوم «استعمار» از ریشههای عمیق خود این واژه آغاز میشود: چه این مفهوم را در زبانهای اروپایی بگیریم و چه آن را در زبان خودمان دنبال کنیم با یک واقعیت روبرو میشویم، اینکه این واژه در شکل کنونیاش، دارای نوعی تضاد مفهومی درونی است که آن را در آن واحد بهمثابۀ نوعی فرایند سازنده (از عمران) و نوعی فرایند مخرب (در رابطه با موقعیت پیش و پسااستعماری) مطرح میکند Colonialism در Continue reading